VINACHEM

Xuất khẩu quặng phốtphat của Marốc từ vùng tranh chấp Tây Sahara đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2012, lượng xuất khẩu năm 2019 giảm gần một nửaso với năm trước, chỉ còn 1,03 triệu tấn với giá trịước đạt 90 triệu USD.

Trong năm 2018, xuất khẩu quặng phốtphat của Marốc đạt 1,9 triệu tấn với giá trị ước tính 164 triệu USD. Đây là con số do tổ chức Theo dõi tài nguyên Tây Sahara (WSRW) công bố. WSRW đang tổ chức những chiến dịch chống lại sự hiện diện của Marốc trên lãnh thổ Tây Sahara. Marốc chiếm đóng Tây Sahara từ năm 1975và việc này đã không được các tổ chức quốc tế công nhận.

Theo WSRW, năm 2019 chỉ có 19 chuyến tàu chở quặng phốtphat từ cảng Laayoune củaTây Sahara, giảm mạnh so với 33 chuyến trong năm trước. Từ trước đến nay, lượng xuất khẩu quặng phốtphat của Marốc từ Tây Sahara chưa bao giờ thấp như năm 2019.

Quặng phốtphat trên lãnh thổ Tây Sahara được khai thác ở mỏ Boucraa do Công ty OCP thuộc sở hữu quốc gia của Marốc vận hành thông qua chi nhánh tại Boucraa. Theo OCP, công suất của Công ty tại Tây Sahara đạt 2,6 triệu tấn/năm, bằng khoảng 8% tổng công suất khai thác của Công ty. Nhưng rõ ràng là hiện nay OCP đang vận hành ở công suất thấp hơn nhiều so với công suất thiết kế và áp lực quốc tế có thể là nguyên nhân chính.

Năm 2017, những con tàu chở quặng phốtphat của Tây Sahara đã bị giữ lại ở Nam Phi và Panama và bị các tòa án địa phươngyêu cầu chứng minh tính hợp pháp của số hàng hóa đang vận chuyển. OCP đã rút khỏi cuộc chiến pháp lý tại Nam Phi trước khi có phiên tòa xét xử về lượng hàng bị giữ trên con tàu Cherry Blossom, trong khi đó tòa án tại Panama quyết định mình không có thẩm quyền xét xử trường hợp này, vì vậy con tàu Ultra Innovation cũngliên quan đến sự cố đã được tiếp tục cuộc hành trình.

Nhưng rủi ro của các hành động pháp lý tiếp theo có thể đã tác động đến các đợt vận chuyển khác. Theo WSRW, từ năm 2017 đã không có chuyến vận chuyển quặng phốtphat nào của Tây Sahara đi qua Mũi Hảo vọng hoặc Kênh đào Panama. Thay vào đó, các chuyến hàng được vận chuyển vòng qua điểm cực nam của Nam Mỹ để đến Niu Di-lân, hoặc qua Kênh đào Suez đến đến các khách hàng ở châu Á.

Xuất khẩu quặng phốtphat đến Bắc Mỹ cũng đã ngừng lại từ tháng 12-2018. Bắc Mỹ là thị trường nước ngoài lớn nhất của OCP, với lượng xuất khẩu 900.000 tấn trong năm 2018. OCP có vẻ như đã gặp khó khăn trong việc tìm kiếm khách hàng mới để bù đắp cho sự thiếu hụt. Năm 2019, Trung Quốc và Ấn Độ đã tăng nhẹ lượng mua vào so với năm trước, một khách hàng mới ở Braxin cũng đã mua 70.400 tấn, nhưng xuất khẩu đến Niu Di-lân giảm 110.000 tấn.

Một người phát ngôn của OCP công nhận xuất khẩu từ mỏ Boucraa đã giảm trong thời gian 2018-2019, nhưng cho rằng điều đó phù hợp với tình trạng suy giảm nhu cầu quặng phốtphat trên toàn cầu và nguyên nhân chủ yếu là do một trong các khách hàng đã quyết định cải tạo hai nhà máy phốtphat vì lý do chiến lược để tập trung vào sản xuất phân đạm và phân kali.

Bất chấp sự sụt giảm mạnh của xuất khẩu quặng phốtphat trong năm trước, Công ty OCP vẫn tiếp tục tìm cách tăng cường xuất khẩu từ Tây Sahara. Công ty đang tiến hành những đầu tư quan trọng để nâng cấp hoạt động của mỏ Phosbaurcaa bằng cách xây dựng tổ hợp phân bón tại Laayoune, trong đó có một khoản đầu tư 2 tỉ USD.