VINACHEM

Theo các chuyên gia, cần các chính sách ưu đãi rõ hơn trong Luật Hoá chất sửa đổi để góp phần hiện thực hoá mục tiêu đưa hoá chất thành ngành công nghiệp trọng điểm.

Cần các chính sách cụ thể hơn về ưu đãi với các dự án hoá chất

Tại Hội thảo góp ý đối với dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) diễn ra ngày 14/3 do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp tổ chức, TS. Phùng Hà - Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam nhấn mạnh, Luật Hoá chất sửa đổi của Việt Nam là Luật duy nhất trên thế giới kết hợp phát triển công nghiệp hoá chất và an toàn, an ninh hoá chất. Đây là điểm đáng ghi nhận.

Bên cạnh đó, TS. Phùng Hà cũng góp ý một số vấn đề đối với dự thảo Luật Hoá chất sửa đổi. Theo đó, đối với phát triển công nghiệp hóa chất, theo dự thảo Luật Hoá chất sửa đổi: “Dự án đầu tư thuộc lĩnh vực quy định tại khoản 1 Điều này, phù hợp với chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất, có quy mô vốn đầu tư, tiến độ giải ngân theo quy định của Chính phủ được hưởng ưu đãi và hỗ trợ đầu tư đặc biệt theo quy định tại Luật Đầu tư và quy định của luật khác có liên quan”.

Theo Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ 42, tháng 02/2025 “Về quy định liên quan đến ưu đãi đối với công nghiệp hóa chất trọng điểm: Rà soát để đảm bảo hiệu lực trong thực tiễn triển khai, tránh mâu thuẫn với các quy định khác…”. Như vậy, về chủ trương ưu đãi đầu tư đặc biệt đối với các dự án hóa chất trọng điểm đã được thống nhất cao, tuy nhiên vấn đề là các dự án hóa chất trọng điểm đã được quy định trong Luật Đầu tư và Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp trước đó.

Do đó, TS. Phùng Hà đề nghị cân nhắc để bổ sung vào Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi các vấn đề như ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, bao gồm áp dụng mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hơn mức thuế suất thông thường; Miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa nhập khẩu để tạo tài sản cố định; Miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, thuế sử dụng đất.

Bên cạnh đó, ông Phùng Hà nêu rõ, công nghiệp hóa chất thuộc ngành được ưu tiên phát triển, tuy nhiên thực tế còn một số địa phương chưa mặn mà với các dự án hóa chất do lo ngại khía cạnh về môi trường. Do đó, cần bổ sung các biện pháp khuyến khích đầu tư các dự án hoá chất vào Luật Hóa chất 2025.

Vấn đề tiếp theo là danh mục cụ thể các dự án thuộc diện được ưu đãi đặc biệt. Dự án ưu đãi được quy định tại Điều 7, tuy nhiên quy định như trên khá định tính.

Ví dụ, hóa chất cơ bản được định nghĩa là “các hóa chất được dùng với vai trò là nguyên liệu, nhiên liệu, phụ gia, dung môi trong quá trình sản xuất hóa chất khác hoặc trong quá trình sản xuất của các ngành kinh tế” thì sẽ rất rộng. Đôi khi, hóa chất cơ bản vừa là nguyên liệu vừa là sản phẩm cuối cùng, thí dụ xút, một số loại axit, toluene là dung môi nhưng cũng là nguyên liệu để sản xuất thuốc nổ TNT.

Do đó, TS. Phùng Hà cho rằng, Luật Hóa chất 2025 có các nội dung về các chính sách ưu đãi để phát triển ngành công nghiệp hóa chất thành ngành công nghiệp nền tảng, hiện đại. Song cần làm rõ để có thể đưa các chính sách hỗ trợ, ưu đãi đặc biệt thì dựa vào các quy định nào, liệu có phù hợp với Luật Đầu tư và các luật khác để tránh gặp khó khăn hoặc không khả thi khi triển khai?

Vinachem kiến nghị nhiều vấn đề

Cũng tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Mai - Phó Trưởng Ban Kỹ thuật, đại diện Tập đoàn Hóa chất Việt Nam chia sẻ, về cơ bản, Tập đoàn Hoá chất Việt Nam (Vinachem) thống nhất với Dự thảo Luật Hoá chất sửa đổi lần thứ 7. Tập đoàn quan tâm 5 nhóm vấn đề lớn là: Ưu đãi với khu vực công nghiệp hoá chất trọng điểm và các biện pháp ưu đãi khác; quản lý hoá chất; quảng cáo hoá chất nguy hiểm; kế hoạch phòng ngừa ứng phó sự cố hoá chất.

Để tăng trưởng 2 con số, Vinachem định hướng phát triển các sản phẩm mới phục vụ ngành bán dẫn, điện tử, các ngành kỹ thuật phục vụ đường sắt tốc độ cao Bắc Nam… Do đó, Tập đoàn mong muốn những quyết định ưu đãi đối với các dự án hoá chất như thuế, tiền thuê đất. Đặc biệt, cần xem xét đơn giản hoá thủ tục đầu tư, giảm thời gian xem xét, đánh giá thẩm định dự án hoá chất trọng điểm. Như vậy, Tập đoàn mới có thể tận dụng được thời cơ để tăng trưởng 2 con số.

Bà Mai cũng chia sẻ, Vinachem cũng kiến nghị sửa Điểm d Khoản 1 Điều 11: “Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất Hóa chất có điều kiện có thời hạn 05 năm kể từ ngày cấp” thành “Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất Hóa chất có điều kiện có thời hạn 10 năm kế từ ngày cấp”.

Lý do là hoá chất có điều kiện được kiểm tra, kiểm soát rất nghiêm ngặt để được cấp phép sản xuất. Bên cạnh đó, hàng năm, cơ quan có thẩm quyền đều có chương trình giám sát gián tiếp và trực tiếp về hoạt động hóa chất tại các doanh nghiệp thông qua báo cáo định kỳ của doanh nghiệp và giám sát trực tiếp tại doanh nghiệp, cụ thể như sau: Doanh nghiệp phải báo cáo tình hình hoạt động hóa chất của năm trước gửi đến Cục Hóa chất và Sở Công Thương địa phương theo quy định. Các cuộc thanh, kiểm tra, giám sát của cấp có thẩm quyền đối với doanh nghiệp về việc thực hiện và chấp hành quy định pháp luật trong hoạt động hóa chất theo quy định.

Trường hợp có thay đổi địa điểm cơ sở sản xuất, kinh doanh hóa chất; loại hình, quy mô, chủng loại hóa chất sản xuất, đơn vị phải làm đề nghị điều chỉnh Giấy chứng nhận theo quy định.

Mặt khác, theo quy định tại khoản 4 Điều 40 Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định về thời hạn của giấy phép môi trường như sau: Đối với dự án đầu tư nhóm 1 (dự án có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao): Thời hạn của giấy phép môi trường là 07 năm; Đối với trường hợp còn lại: Thời hạn của giấy phép môi trường là 10 năm.

Vì vậy, trên cơ sở nội dung đã nêu đề nghị Ban biên soạn xem xét, chỉnh sửa, bổ sung thời hạn của “Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất Hóa chất có điều kiện là 10 năm kế từ ngày cấp”.

Đại diện Vinachem cũng đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét, bổ sung để làm rõ quy định khoảng cách an toàn đối với địa điểm xây dựng công trình có hoạt động hóa chất của các Dự án hóa chất mới và các Dự án hóa chất đang hoạt động.

Lý do là thực tế, theo quá trình phát triển và đô thị hoá, xung quanh nhiều nhà máy, dân cư đã ở gần sát đến tường bao doanh nghiệp và hiện có trường hợp đã được cấp chính quyền cấp Giấy chứng nhận sử dụng đất để định cư (do trước đây trong thời gian dài không có quy định về khoảng cách an toàn); với quy định về khoảng cách an toàn như nêu tại Dự thảo 7 Luật Hóa chất (sửa đổi) nhiều Nhà máy đang hoạt động có nguy cơ sẽ bị vi phạm khoảng cách an toàn.

Từ việc vi phạm do chủ thể khác gây ra, dưới sức ép của dư luận xã hội của dân cư có thể Dây chuyển/ Nhà máy sản xuất hóa chất phải di dời trong khi việc xây dựng một Dự án sản xuất hoá chất cần qua nhiều bước xem xét thẩm định của cơ quan chức năng, nguồn vốn đầu tư rất lớn và thời gian dài. Như vậy sẽ gây thiệt hại cho doanh nghiệp, cho Nhà nước và xã hội.

”Vì vậy, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo xem xét, bổ sung quy định cụ thể về khoảng cách an toàn đối với Dự án mới và Dự án đang hoạt động để thuận lợi cho doanh nghiệp và địa phương khi triển khai thực hiện. Đối với Dự án đang hoạt động được xây dựng trước khu dân cư cần có quy định cụ thể để chính quyền có chính sách di dời người dân đến vùng an toàn, trả lại hành lang an toàn cho nhà máy hóa chất sản xuất” – bà Mai đề xuất.

Phát biểu kết luận Hội thảo, Ủy viên là đại biểu Quốc hội chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Văn An ghi nhận và đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các đại biểu về các nội dung liên quan đến dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi).

“Các ý kiến góp ý đều rất tâm huyết, đã được Ban Tổ chức ghi chép đầy đủ và Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường sẽ chỉ đạo việc nghiên cứu, tổng hợp để tiếp tục thực hiện việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi)” – ông Nguyễn Văn An nhấn mạnh.