VINACHEM

Trong năm nay, nguồn cung phân bón trên toàn cầu dự kiến sẽ tăng nhẹ và giá các loại phân bón chủ chốt như phân Ure, Kali và DAP có thể giảm tới 40% so với năm 2022.

Theo báo cáo Ngành phân bón 2023 mới được cập nhật của Công ty Cổ phần Chứng khoán Bảo Việt, nguồn cung phân bón trên toàn cầu dự kiến sẽ tăng nhẹ trong năm nay và nhu cầu sử dụng cũng phục hồi nhẹ. Tuy nhiên, giá phân bón các loại như phân Ure, Kali và DAP có thể giảm tới 40% so với năm 2022.

Dự báo nguồn cung phân bón toàn cầu năm 2023 tăng nhẹ

Về phía nguồn cung, Chứng khoán Bảo Việt nhận định nguồn cung phân bón trên thị trường quốc tế sẽ tăng nhẹ trong năm nay. Cụ thể, Trung Quốc và Nga dỡ bỏ, gia tăng hạn ngạch xuất khẩu phân bón trong 2023; trong đó, từ cuối năm 2022, Nga đã nâng mức tăng hạn ngạch xuất khẩu phân đạm từ 8,3 triệu tấn lên gần 11,8 triệu tấn đến tháng 5/2023. Bên cạnh đó, một số nhà máy sản xuất phân bón mới bổ sung trong giai đoạn 2020-2022 ở Ấn Độ, Nigeria, Brunei, 3 nhà máy ở Nga và 10 nhà máy ở Trung Quốc sẽ đi vào hoạt động trong cuối năm nay.

Ngoài ra, tờ Financial Times (Anh) cho biết lượng dự trữ khí đốt tự nhiên của Liên minh châu Âu (EU) đang ở mức cao kỷ lục sau một mùa đông ôn hoà hơn dự đoán, củng cố hy vọng rằng khối này có thể từ bỏ việc nhập khẩu khí đốt từ Nga.

Theo số liệu của Cơ quan Công nghiệp Cơ sở Hạ tầng Khí đốt Châu Âu, tổng dung lượng lưu trữ của khối này đạt 55,7% công suất - mức cao nhất vào đầu tháng 4 kể từ năm 2011. Đồng thời, trong báo cáo thị trường khí đốt quý 1/2023, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã điều chỉnh giảm dự báo giá khí đốt trung bình năm 2023 khoảng 70%, xuống còn khoảng 11 USD/mmBTU so với báo cáo tháng 10/2022. Do đó, nhiều khả năng các nhà máy sản xuất phân bón Ure chạy bằng khí ở Châu Âu vốn đã ngừng sản xuất vào năm 2022 sẽ hoạt động trở lại vào năm 2023.

Hiệp hội Phân bón Quốc tế (IFA) đưa ra kịch bản lạc quan cho thị trường phân bón với nguồn cung năm 2023 tăng 2,2% so với năm 2022, đạt 263 triệu tấn. Trong đó, sản lượng phân đạm, phân lân và phân kali lần lượt tăng 0,7%; 2,7% và 6,9% so với năm 2022. Ngoài ra, hãng nghiên cứu thị trường S&P Global cũng dự đoán nguồn cung phân Ure trên toàn cầu trong năm nay cũng tăng 1,5% so với năm 2022.

Về phía nhu cầu, Chứng khoán Bảo Việt cho biết nhu cầu tiêu thụ phân bón trên toàn cầu sẽ phục hồi trở lại trong năm 2023 sau khi liên tục sụt giảm trong năm 2021 và 2022. Cụ thể, IFA dự báo nhu cầu phân bón năm nay tăng 195,8 nghìn tấn, tương đương mức tăng 1,5% từ mức thấp trong năm 2022.

Trong đó, nhu cầu Ure toàn cầu dự kiến sẽ tăng khoảng 1,7%, nhu cầu DAP tăng từ 4-7% so với năm trước. Năm 2023, giá nông sản chính thế giới được dự báo vẫn ở mức cao do đó thúc đẩy thêm nhu cầu tiêu thụ phân bón nhất là ở các nước trong khu vực Bắc và Nam Mỹ (sản xuất đậu tương và ngô); và Trung Quốc (nhu cầu sử dụng thức ăn chăn nuôi).

Châu Mỹ Latin là khu vực được dự báo sẽ dẫn đầu xu hướng phục hồi trong tiêu thụ các loại phân bón trên toàn cầu năm 2023, đặc biệt là phân lân và phân kali. Khu vực Nam Á đứng thứ hai trong xu hướng phục hồi nhu cầu tiêu thụ phân đạm và phân lân, trong đó tiêu thụ tại Ấn Độ và Pakistan sẽ tăng mạnh.

Đông Á sẽ trở thành động lực lớn thứ hai của tăng trưởng tiêu thụ phân kali, dẫn đầu là các quốc gia sản xuất dầu cọ. Ngoài ra, tiêu thụ phân bón tại châu Phi dự kiến tăng 9% sau khi giảm mạnh các năm trước, vì vậy châu lục này cũng sẽ trở thành động lực lớn cho tăng trưởng tiêu thụ phân đạm toàn cầu.

Giá phân bón các loại có thể giảm tới 40%

Đối với giá phân bón Ure,Chứng khoán Bảo Việt dẫn dự báo của hãng S&P Global cho biết giá phân bón Ure các loại sẽ giao động từ mức 400-430 USD/tấn trong năm nay, giảm 38% so với năm 2022.

Giá khí đốt tự nhiên giảm mạnh ở châu Âu và nhu cầu toàn cầu yếu đã khiến giá phân bón Ure chịu áp lực giảm giá trong quý 4/2022. Bên cạnh đó, Hội đồng Liên minh Châu Âu đã tạm thời đình chỉ mức thuế 6,5% đối với hàng nhập khẩu Ure (ngoại trừ hàng từ Nga và Belarus) từ ngày 16/12/2022 – 16/6/2023.

Động thái này mở ra cho châu Âu một số nguồn cung nhập khẩu phân bón Ure từ Mỹ, Trung Đông, Nigeria và Đông Nam Á; đồng thời gây áp lực cạnh tranh về giá đối với Ai Cập và Algeria – những quốc gia được hưởng lợi từ tình trạng miễn thuế nhờ hiệp định thương mại tự do với EU.

Hãng S&P Global nhận định giá phân bón Ure có thể sẽ tiếp tục chịu áp lực trong nửa đầu năm 2023 cho đến khi có nhu cầu lớn từ thị trường lớn như Ấn Độ và Brazil bước vào mùa vụ.

Ngoài ra, Nga áp mức thuế xuất khẩu phân bón mới 23,5% đối với các sản phẩm Ure có giá trên 450 USD/tấn, có hiệu lực từ 01/01/2023 đến 31/12/2023. Do đó, các nhà xuất khẩu Ure của Nga sẽ thiết lập giá sàn thấp (dưới mức giá 450) trong năm 2023 vì thuế xuất khẩu khuyến khích các nhà xuất khẩu Nga bán Ure dưới mức giá này trong suốt cả năm. Với chi phí sản xuất trung bình ước tính khoảng 156 USD/tấn Ure (theo giá FOB) trong 2023, giá phân bón Ure dưới 450 USD vẫn mang lại lợi nhuận hấp dẫn cho các nhà sản xuất phân bón tại Nga.

Nhìn chung, trong 2023, người mua vẫn thận trọng và chờ đợi giá phân bón Ure tiếp tục giảm, trong khi người bán lại lo lắng về mức tồn kho cao.

Đối với giá phân bón Kali,Ngân hàng Thế giới dự báo giá phân bón Kali trung bình năm 2023 ở mức 500 USD/tấn, giảm 40% so với năm ngoái do nguồn cung phục hồi nhanh hơn so với nhu cầu. Trong trung hạn, nguồn cung phân bón Kali trong giai đoạn 2022 – 2025 dự kiến phục hồi ở mức thấp do việc chậm trễ trong việc mở rộng công suất ở khu vực Đông Âu, chiếm khoảng 60% trong tổng nguồn cung tăng thêm trong giai đoạn trên.

Đối với giá phân bón DAP, Chứng khoán Bảo Việt cho biết Trung Quốc nhiều khả năng sẽ có thể gỡ bỏ việc áp đặt hạn ngạch đối với phân lân trong nửa cuối năm nay. Chứng khoán Bảo Việt dẫn ước tính của hãng sản xuất phân bón DAP lớn nhất Hoa Kỳ Mosaic cho biết Trung Quốc sẽ xuất khẩu 4,48 triệu tấn DAP và 1,68 triệu tấn MAP trong năm nay, lần lượt tăng 21,4% và 2,1% sso với năm 2022. Tổng lượng xuất khẩu phân bón DAP và MAP này ước tính chiếm 90% sản lượng xuất khẩu phân lân của Trung Quốc trong năm 2023.

Ngoài ra, Morocco, một trong những nhà sản xuất phốt phát lớn nhất thế giới, vừa ký một thỏa thuận cung cấp 1,7 triệu tấn phân lân cho Ấn Độ trong 2023, nhằm tăng cường an ninh lương thực và thúc đẩy nền nông nghiệp phát triển bền vững.

Trong khi đó, nhu cầu tăng mạnh ở khu vực Bắc và Nam Mỹ, chủ yếu nhờ nhu cầu sản xuất đậu tương và ngô – những loại cây trồng thâm dụng phân lân. Hơn nữa, nhu cầu các loại cây trồng này tại Trung Quốc cũng tăng cao bởi nhu cầu sử dụng thức ăn chăn nuôi tăng lên, đặc biệt khi quốc gia này đang tái đàn heo sau dịch tả lợn châu Phi.

Do đó, giá phân bón DAP năm 2023 được hãng nghiên cứu Fitch Rating ước tính ở mức 550 USD/tấn, giảm 39% so với cùng kỳ năm 2022.