VINACHEM

Ngành hóa chất những năm gần đây trở thành mũi nhọn phản ánh sự phát triển công nghiệp một quốc gia. Trong bối cảnh lạm phát toàn cầu ngày càng căng thẳng, việc phát triển hệ sinh thái các sản phẩm, dịch vụ logistics, công nghệ của ngành hóa chất đang gặp nhiều khó khăn.

Thách thức về dịch vụ logistics 

Là đầu vào quan trọng cho nhiều ngành sản xuất, ngành công nghiệp hóa chất và các sản phẩm hóa chất đóng vai trò quan trọng cho quá trình công nghiệp hóa của các nước. Không phải ngẫu nhiên mà sự khởi đầu của Cách mạng Công nghiệp lần thứ nhất trùng với sự khởi đầu của ngành công nghiệp hóa chất vào nửa cuối thế kỷ XVIII.

Từ đó đến nay, trong mọi lĩnh vực kỹ thuật và đời sống, ở đâu cũng có thể thấy dấu ấn của công nghiệp hóa chất, gồm các vật liệu xây dựng như xi măng, gốm sứ, sắt thép; năng lượng như xăng, dầu, nguồn điện hóa học, năng lượng tái tạo; hay các mặt hàng tiêu dùng như sơn, nhựa, cao su, mực in, dệt nhuộm; các sản phẩm phục vụ nông nghiệp như phân bón, thuốc trừ sâu, thức ăn gia súc…

Gắn liền với sự phát triển đó, các dịch vụ logistic - khâu trung gian bao gồm dịch vụ vận tải và hậu cần đưa sản phẩm hoá chất và các sản phẩm phục vụ ngành công nghiệp hóa chất tới khách hàng ngày càng được chú trọng. Các công ty cung cấp dịch vụ logistics ngành hóa chất đặt nhiệm vụ hàng đầu là đảm bảo các sản phẩm đến nơi đến một cách an toàn, chính xác và kịp thời nhất.

Tuy nhiên, các công ty cung cấp dịch vụ vận tải và hậu cần ngành hóa chất đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn bao gồm biến động địa chính trị khiến chuỗi cung ứng đứt gãy, giá năng lượng tăng vọt, khó khăn trong hoạt động xuất - nhập khẩu tại các cảng và cửa khẩu, sản lượng tại các nhà máy sụt giảm… Đồng thời, việc thiếu hụt lao động, đặc biệt là lao động trẻ, chất lượng cao đang tác động tiêu cực đến các dịch vụ logistics ngành công nghiệp mũi nhọn này.

Tại Mỹ, Randy Strutz, Chủ tịch của Quality Carriers - Công ty vận hành mạng lưới vận tải hàng hóa chất lỏng số lượng lớn lớn nhất ở Bắc Mỹ, cho biết sự phân mảnh của ngành vận tải đường bộ Hoa Kỳ trở nên rõ rệt trong thời kỳ đại dịch bùng phát. Khi giá xăng dầu bắt đầu tăng, nhiều tài xế đã rời đội xe vận chuyển của công ty để kinh doanh riêng. Trong khi đó, tổng số tài xế xe tải được cấp phép có thể chở các vật liệu nguy hiểm ngày càng ít khiến doanh nghiệp gặp khó trong việc thuê tài xế vận chuyển hóa chất.

Một thách thức khác là tỷ lệ các lô hàng được xác nhận là vật liệu nguy hiểm đã tăng vọt từ lên 60 - 70% trong năm 2021 và đầu năm 2022. Theo Jennifer Braun, Phó Chủ tịch phụ trách hoạt động Thành phố Kansas của Trinity Logistics, một số chủ hàng bị tính phí tạm giữ vì container của họ bị đình trệ hoạt động xuất nhập hàng tại cảng, mặc dù họ khó có thể kiểm soát được sự chậm trễ này.

Bên cạnh đó, Curt Gonya, Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách hậu cần các sản phẩm hóa chất của KAG Logistics, cũng cho rằng tài xế chỉ kiếm được tiền khi bánh xe của họ chạy. Do đó, với những lô hàng bị nghi ngờ và có thể bị chậm chuyến thì người lái xe sẵn sàng tìm ngay tải khác để di chuyển.  

Tại Việt Nam, ngành công nghiệp hóa chất vẫn còn nhiều mảng màu chưa sáng. Ngành mới chủ yếu cung cấp được một số sản phẩm thông dụng, nhiều loại nguyên liệu và sản phẩm hóa chất còn phụ thuộc vào nhập khẩu. Các cơ sở sản xuất còn nhỏ lẻ, không thu hút đầu tư tại các địa phương, hạ tầng giao thông chưa đồng bộ dẫn đến chậm cải tiến công nghệ, sản phẩm kém tính cạnh tranh.

Công nghệ đòn bẩy 

Theo Công ty nghiên cứu thị trường Allied Market Research, mặc dù có nhiều thách thức nhưng thị trường cho các nhà cung cấp dịch vụ logistics hóa chất được dự báo sẽ tăng trưởng gần 4% hàng năm giai đoạn 2020 - 2027, quy mô thị trường toàn cầu dự kiến đạt 322 tỷ USD. Công ty này cũng cho rằng công nghệ là chìa khóa quan trọng trong quá trình cung cấp dịch vụ logistics công nghiệp hoá chất. Các nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển và hậu cần hóa chất ngày càng cần được cung cấp các công cụ kỹ thuật để tăng cường khả năng tiếp cận năng lực của người gửi hàng và giám sát các lô hàng trong suốt thời gian đơn hàng vận chuyển.

Scott Buber, Giám đốc bộ phận hoạt động và hóa chất của WSI Supply Chain Solutions, nhận định trong vài năm tới, các giải pháp trí tuệ nhân tạo có thể theo dõi hàng hóa và cập nhật thông tin trực tiếp quá trình vận chuyển trên container từ trong nước đến quốc tế sẽ trở nên phổ biến hơn. Đồng thời, thông qua các tính năng như tránh va chạm và kiểm soát làn đường, sự phát triển của công nghệ thông tin cũng giúp cải thiện độ an toàn của chuyến hàng.

Tái cơ cấu việc làm thông qua công nghệ cũng là chìa khóa để thu hút và giữ chân nhân viên. Ví dụ, ngoài việc tăng lương và cung cấp các ưu đãi tuyển dụng và tiền thưởng, công nghệ trí tuệ nhân tạo sẽ tự động hóa việc lên lịch cho xe tải. Các hãng vận chuyển và các đối tác hậu cần khác có thể đăng nhập và chỉnh sửa lịch trình nếu chẳng hạn một tài xế bị trễ chuyến. Scott Buber cho biết các nhà cung cấp dịch vụ logistic có thể tự quản lý việc này thay vì phải điều phối thông qua người khác.

Một giải pháp khác để giảm thiểu tình trạng thiếu lao động và lao động có khả năng xử lý tình huống kém là sử dụng đa phương thức vận tải. Nhiều quản lý doanh nghiệp vận tải nói rằng việc di chuyển sản phẩm trên đường sắt nội địa so với đường bộ cho phép chủ hàng giảm sự phụ thuộc vào tài xế và các yếu tố không thể kiểm soát khác.

Theo Diane Lyons, Phó Giám đốc bộ phận kinh doanh của Odyssey Tank Intermodal, điều này đặc biệt đúng với các chuyến hàng đường dài, vì ngày càng có nhiều tài xế tận dụng nhu cầu cao đối với dịch vụ vận chuyển để chọn các tuyến đường cho phép họ trở về nhà vào các buổi tối. Việc vận chuyển sản phẩm đa phương thức sẽ giải quyết vấn đề này, vì vận tải đường sắt thường đòi hỏi ít nhân viên hơn.

Một sự phát triển khác là xe tải không người lái, phát minh tạo ra rất nhiều tiếng vang trong vài năm qua. Mặc dù nó có thể giải quyết vấn đề về lao động, tuy nhiên khó có thể tránh được các tác nhân ảnh hưởng trong suốt quá trình di chuyển.

Nhiều khả năng các công ty sẽ chuyển hướng sang các loại xe tải sử dụng nhiên liệu thay thế, chẳng hạn như pin nhiên liệu và xe điện. Điều này giúp các công ty giảm áp lực lượng khí thải carbon thải ra môi trường, tiến đến xây dựng nền kinh tế tuần hoàn.

Hiện tại, Việt Nam chủ trương phát triển công nghiệp hóa chất kết hợp hài hòa giữa phát triển nhanh và bền vững, giữa phát triển theo hướng hiện đại và tăng trưởng xanh. Đây là lý do mà việc phát triển các tổ hợp hoá chất tập trung, trung tâm logistics về hoá chất được coi là giải pháp đột phá trong chiến lược phát triển ngành.

Chiến lược cũng sẽ hình thành và phát huy hiệu quả các khu, cụm công nghiệp tập trung, các tổ hợp sản xuất hóa chất có quy mô lớn để thu hút các dự án sản xuất hóa chất, các dự án sử dụng lượng lớn hóa chất cho lĩnh vực sản xuất công nghiệp khác. Trung tâm logistics về hóa chất được đặt tại các địa điểm có quỹ đất đủ lớn, xa khu vực dân cư, gần cảng nước sâu, thuận tiện kết nối giao thông.