VINACHEM

Các vấn đề xử lý chất thải của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất phân bón; vai trò là cơ quan quản lý Nhà nước đối với lĩnh vực VLXD; các cơ chế chính sách của Chính phủ đối với doanh nghiệp xử lý chất thải đang được Báo điện tử Xây dựng tổ chức giải đáp tại buổi Đối thoại trực tuyến: Thực trạng xử lý chất thải gyps của các nhà máy hóa chất phân bón.

Thực trạng: Ngày 7/9/2018 vừa qua, hàng nghìn m³ nước thải, chất thải gyps từ nhà máy hóa chất phân bón của Cty CP DAP số 2 thuộc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam – Vinachem, tràn vào hàng chục hộ dân tại thị trấn Tằng Loỏng (huyện Bảo Thắng, tại tỉnh Lào Cai) làm hư hỏng đồ đạc và ảnh hưởng đến cuộc sống của các hộ dân, các tuyến đường liên thôn, liên xã cũng như môi trường sống xung quanh và các vùng lân cận. Đây là lần đầu tiên xảy ra sự cố vỡ đập chứa chất thải của các nhà máy hóa chất phân bón.

Cũng theo Quyết định 1696 của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 23/09/2014 về một số giải pháp xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất phân bón để làm nguyên liệu sản xuất VLXD; giao Bộ Công thương có trách nhiệm chủ trì và phối hợp với Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan, tổ chức giám sát, kiểm tra việc xử lý chất thải của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất phân bón; Đồng thời, bổ sung quy định, thiết kế cơ sở các dự án đầu tư xây dựng nhà máy nhiệt điện, hóa chất phân bón phải hoàn chỉnh đến khâu xử lý và có phương án thu hồi tro, xỉ, thạch cao.

Hiện nay, đã có một vài đơn vị thành công trong xử lý chất thải gyps của một nhà máy hóa chất phân bón khác là Cty CP DAP số 1 cũng thuộc sở hữu của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam – Vinachem, tại KCN Đình Vũ, TP Hải Phòng, thành thạch cao nhân tạo, có khả năng thay thế thạch cao tự nhiên, làm nguyên liệu đầu vào cho sản xuất VLXD như xi măng. Tuy nhiên, các doanh nghiệp này đang hoạt động cầm chừng, hoặc chậm triển khai dự án do đầu ra tiêu thụ sản phẩm còn hạn chế.

Như vậy, cần phải khẳng định rằng, các doanh nghiệp trong nước hoàn toàn có khả năng xử lý được chất thải gyps của các nhà máy hóa chất phân bón.

Nhằm cung cấp cho độc giả những thông tin mới nhất và có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề này, hôm nay, Báo điện tử Xây dựng đã mời đến trường quay ông Phạm Văn Bắc - Vụ trưởng Vụ Vật liệu Xây dựng (Bộ Xây dựng); ông Nguyễn Văn Thanh – Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công thương) và ông Kiều Văn Mát - Chủ tịch HĐQT Cty CP Thạch cao Đình Vũ – đơn vị đã đạt được thành công trong xử lý chất thải gyps của Nhà máy DAP số 1 tại KCN Đình Vũ, Hải Phòng.

Ông Nguyễn Văn Thanh - Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công thương)

PV: Qua sự việc xảy ra đối với Nhà máy DAP số 2 của Vinachem tại Lào Cai, một lần nữa khẳng định vai trò và tầm quan trọng của việc kiểm soát, kiểm tra, giám sát của doanh nghiệp cũng như của các cơ quan quản lý nhà nước đối với các đơn vị sản xuất với ngành nghề có khả năng, nguy cơ gây ảnh hưởng đến môi trường.

Xin ông cho biết Bộ Công thương đã có giải pháp gì đối với trường hợp của nhà máy này? Giải pháp ngắn hạn, giải pháp dài hạn ở đây là gì?

Ông Nguyễn Văn Thanh:Về trách nhiệm đối với việc sản xuất kinh doanh và đảm bảo an toàn môi trường, chúng tôi cho rằng Bộ Công thương là Bộ quản lý ngành đóng vai trò rất quan trọng trong việc chỉ đạo, điều hành các đơn vị sản xuất hoạt động tuân thủ quy định và đảm bảo hiệu quả, an toàn môi trường.

Hằng năm, chúng tôi xây dựng các chương trình kiểm tra thường xuyên, kiểm tra độc lập hoặc kiểm tra phối hợp với các cơ quan địa phương.

Đối với Nhà máy DAP 2, trong năm 2018, đã có rất nhiều đoàn kiểm tra của Sở Tài nguyên và Môi trường, Cảnh sát bảo vệ môi trường… kiểm tra hệ thống quản lý chất thải. Về lâu dài, phải có khuôn khổ pháp lý chặt chẽ, khả thi để các doanh nghiệp thực hiện. Cần có chế tài đủ mạnh để xử lý các vi phạm của doanh nghiệp, nếu không thực thi cần có biện pháp xử lý nghiêm minh có tính răn đe. Mấu chốt trong các giải pháp là khâu hướng dẫn phải minh bạch hóa hoạt động quản lý chất thải ở địa phương. Về ngắn hạn các công tác kiểm tra là hết sức cần thiết.

Ông Phạm Văn Bắc - Vụ trưởng Vụ VLXD (Bộ Xây dựng)

PV: Xin được hỏi ông Phạm Văn Bắc - Vụ trưởng Vụ VLXD, Bộ Xây dựng

Xin ông cho biết, vai trò của Bộ Xây dựng đối với vấn đề xử lý chất thải của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất phân bón là gì, thưa ông?

Ông Phạm Văn Bắc:Bộ Xây dựng tham mưu cho Chính phủ ban hành Quyết định số 1696 về quá trình xử lý, xử dụng tro, xỉ, thạch cao. Trên cơ sở đó, năm 2017 Bộ Xây dựng ban hành Quyết định 452 phê duyệt Đề án xử lý tro, xỉ, thạch cao ở các nhà máy hóa chất. Trên cở sở Quyết định 452, Chính phủ đã phân công một cách cụ thể rõ ràng, nhiệm vụ của các Bộ, ngành, doanh nghiệp có liên quan đến việc xử lý tro, xỉ, thạch cao. Đặc biệt, Bộ Xây dựng với chức năng quản lý Nhà nước về VLXD đã được giao nhiệm vụ xây dựng hành lang pháp lý, cơ chế chính sách cho việc xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy phân đạm hóa chất.

Trong thời gian vừa qua, Bộ Xây dựng đang tiến hành hoàn thiện 2 văn bản. Thứ nhất là văn bản tiêu chuẩn, quy chuẩn khi sử dụng chất thải để sản xuất VLXD. Thử 2 là hướng dẫn sử dụng bằng Thông tư. Theo kế hoạch, Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến của quần chúng và các Bộ, ngành liên quan.

Tháng 6/2018, Bộ Xây dựng đã ban hành 14 tiêu chuẩn và 1 quy chuẩn. Những tiêu chuẩn, quy chuẩn này đưa ra các tiêu chí kỹ thuật và phương pháp thử cho việc sử dụng tro, xỉ, thạch cao. Hiện nay Bộ Xây dựng đã giao cho các cơ quan liên quan trực thuộc bổ sung hoàn thiện hệ thống các quy chuẩn cụ thể: Về tiêu chuẩn (7 nhiệm vụ); về biên soạn hướng dẫn và chỉ dẫn kỹ thuật (12 nhiệm vụ); về biên soạn các định mức kinh tế kỹ thuật (4 nhiệm vụ).

Ông Kiều Văn Mát - Chủ tịch HĐQT Cty CP Thạch cao Đình Vũ

PV: Xin được hỏi ông Kiều Văn Mát - Chủ tịch HĐQT Cty CP Thạch cao Đình Vũ. Nhà máy xử lý chất thải gyps của Thạch cao Đình Vũ đã cho ra đời những sẩn phẩm thạch cao nhân tạo đầu tiên từ khi nào, thưa ông?

Ông Kiều Văn Mát:Cty thạch cao Đình Vũ đã triển khai dự án từ rất lâu, đến năm 2017 hoàn thành đồng bộ để sản xuất, xử lý bán thải gyps tại nhà máy DAP số 1. Từ năm 2017, Thạch cao Đình Vũ đã đầu tư xong Dự án Nhà máy sản xuất Thạch cao với công suất thiết kế là 600.000 tấn thạch cao nhân tạo dạng viên/năm.

Sản phẩm thạch cao nhân tạo đã đạt tiêu chuẩn Việt Nam số: TCVN 11833:2017 – Thạch cao photpho dùng để sản xuất xi măng.

Sản phẩm của chúng tôi hợp quy, hợp chuẩn, đảm bảm tiêu chuẩn trong nước và các nước trên thế giới. Việc sản xuất thạch cao nhân tạo góp phần vào việc bảo vệ môi trường và thay thế thạch cao tự nhiên. Chúng tôi đã mất một thời gian dài để đưa các sản phẩm vào nhà máy. Chúng tôi đã đưa nhà máy vào vận hành và bán thương mại cho các nhà máy gồm: Xi măng Nghi Sơn; Xi măng Sông Thao; Xi măng Cẩm Phả; Xi măng Thăng Long; Xi măng Bút Sơn; Xi măng Long Sơn; Xi măng Bắc Giang; Xi măng Hạ Long; Xi măng Tân Quang, Xi măng Trung Hải; Tập đoàn xi măng The VISSAI (VISSAI Sông Lam; VISSAI Ninh Bình; VISSAI Hà Nam).

PV: Xin được trở lại với ông Nguyễn Văn Thanh

Đã có một số doanh nghiệp thực hiện xử lý chất thải gyps của Nhà máy DAP số 1 tại KCN Đình Vũ, Hải Phòng. Tuy nhiên, trong khi vẫn còn khối lượng rất lớn chất thải gyps đang nằm ở các bể chứa chất thải, thì các doanh nghiệp này lại hoạt động cầm chừng, hoặc chậm triển khai dự án. Ông có thể cho biết, Bộ Công thương có phương án gì để hỗ trợ doanh nghiệp xử lý chất thải, hỗ trợ về chính sách, hỗ trợ về tài chính, hỗ trợ trực tiếp, hỗ trợ gián tiếp ở đây là gì để doanh nghiệp tiếp tục có động lực đồng hành cùng ngành Công thương xử lý chất thải của các nhà máy hóa chất phân bón?

Ông Nguyễn Văn Thanh:Tôi xin nói về đặc điểm các nhà máy sản xuất DAP, sản xuất quặng gắn liền với lượng chất thải rất lớn, về cơ bản cho đến thời điểm này bán thải gyps chưa có biện pháp sử dụng lâu dài. Tại thời điểm phê duyệt dự án, khu vực TP Hải Phòng còn hoang vu chưa có đường vào nên việc phê duyệt một bãi thải gyps tạm thời tại khuôn viên nhà máy là hết sức cần thiết.

Về xử lý bãi thải gyps này như ông Mát đã phát biểu, cho đến thời điểm này chúng ta đã có công nghệ sau một thời gian nghiên cứu của rất nhiều cơ quan, nhà khoa học. Vì vậy, chúng ta có thể tự tin về mặt kỹ thuật. Về giá thành, Cty đang tìm phương án giảm giá thành xuống mức thấp nhất để có thể cạnh tranh trên thị trường.

Thạch cao của Cty Đình Vũ đã được hơn 15 nhà máy sử dụng, như vậy có thể thấy được chất lượng của xi măng và không ảnh hưởng đến môi trường. Tuy nhiên nếu chúng ta chỉ sử dụng cho xi măng thì mất rất lâu để xử lý hết bãi thải gyps. Cty đang nghiên cứu xây dựng các tiêu chuẩn để sử dụng cho vật liệu xây dựng khác. Đồng thời cuối năm nay, Thông tư hướng dẫn của Bộ Xây dựng liên quan đến sử dụng sẽ được ban hành. Đấy là những hỗ trợ của Nhà nước để giảm thiểu những bãi thải gyps.

Bộ Công thương đã giao cho Cục Hóa chất xây dựng phương án, xin ý kiến các đơn vị của các Bộ, ngành liên quan để có những chính sách nhất định hỗ trợ đẩy nhanh việc xử lý bán thải gyps thành phụ phẩn, sản phẩm có giá trị. Thuế nhập khẩu đối với thạch cao cần được cân nhắc. Nếu chúng ta xem bán thải gyps cần được xử lý thì phải có phương hướng hạn chế nhập khẩu chất, tăng lượng thạch cao nhân tạo từ bán thải gyps trong nước.

Điều đó vừa giải quyết vấn đề môi trường vừa tạo công ăn việc làm. Đặc điểm của bán thái gyps là nặng, khó vận chuyển, tốn kém nên chúng ta cần có cơ chế tốt của Nhà nước để hỗ trợ các doanh nghiệp có thể vận chuyển bán thải gyps từ Hải Phòng và Lào Cai đến các khu vực trong nước.

Nếu chúng ta quyết liệt để thực hiện thì mới có thể đẩy nhanh được lượng tồn trữ bán thải gyps ở trong các nhà máy.

PV: Xin được hỏi ông Phạm Văn Bắc. Với vai trò là cơ quan tham mưu cho Bộ Xây dựng trong quản lý Nhà nước đối với lĩnh vực VLXD, ông đánh giá thế nào về chất lượng sản phẩm thạch cao nhân tạo của Thạch cao Đình Vũ?

Ông Phạm Văn Bắc:Theo thông tin và số liệu chúng tôi nắm được, trong quá trình theo dõi việc xử lý bán thải gyps, thì hiện nay nếu như sử dụng để làm thí nghiệm thì cũng có rất nhiều đơn vị, tuy nhiên, chỉ có 2 Cty thành công trong việc làm thí nghiệm đó là Cty Đình Vũ và Cty Ngọc Linh.

Việc nghiên cứu này tại Cty Đình Vũ đã có từ rất lâu, đưa vào sản xuất thử nghiệm năm 2014 đến năm 2017 đã sản xuất bán thương mại. Sản xuất theo dây chuyền công nghệ đã được chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy theo quy định Việt Nam. Vì vậy, sản phẩm đó được phép lưu hành trên thị trường. Cty Ngọc Linh đã nghiên cứu trong mô hình thí nghiệm thành công và hiện nay đang làm thủ tục đầu tư để chuyển từ thí nghiệm thành sản phẩm hàng hóa.

PV: Thời gian qua, cơ quan quản lý Nhà nước đã làm gì để giúp các doanh nghiệp xử lý chất thải tiêu thụ sản phẩm thạch cao nhân tạo?

Ông Phạm Văn Bắc: Trong thời gian vừa qua, các cơ quan quản lý Nhà nước cũng như Bộ Xây dựng đã hoàn thiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn để các doanh nghiệp xử lý chất thải đảm bảo theo quy định. Khi các tiêu chuẩn, quy chuẩn được ban hành thì sẽ đủ điều kiện để làm nguyên liệu sản xuất VLXD. Nếu như thạch cao nhân tạo đảm bảo tiêu chuẩn thì sẽ đủ điều kiện làm phụ gia cho sản xuất xi măng. Với lượng phụ gia để sản xuất xi măng có thể thay thế 5% sản phẩm nhập ngoại thì sản lượng thạch cao nhân tạo hàng năm tăng lên một số lượng rất lớn bởi hiện nay công suất sản xuất xi măng của Việt Nam là 82 - 84 triệu tấn/năm.

PV: Xin được trở lại với ông Kiều Văn Mát

Những cơ chế, chính sách của Chính phủ đối với doanh nghiệp xử lý chất thải đã được thực thi thế nào tại Thạch cao Đình Vũ, thưa ông?

Ông Kiều Văn Mát: Dự án của chúng tôi đã nhận được sự quan tâm rất lớn của Chính phủ và các Bộ, ngành. Đây là chương trình sau khi chúng tôi nghiên cứu để nhập thiết bị từ nước ngoài, tuy nhiên, không có thiết bị đồng bộ vì vậy phải triển khai nghiên cứu ở trong nước. Bộ Khoa học và Công nghệ đã đưa chương trình này vào chương trình khoa học công nghệ để hỗ trợ dự án, nghiên cứu hoàn thiện các thiết bị.

Bên cạch đó, Bộ Xây dựng đã quan tâm xuống nhà máy để khảo sát việc đầu tư trang thiết bị, nhằm có những chính sách tháo gỡ khó khăn của Cty. Bộ Công thương đã chỉ đạo các đơn vị trực tiếp phối hợp cùng Cty Đình Vũ. Bộ Tài nguyên và Môi trường đã cho vay 50 tỷ lãi suất ưu đãi, chính vì những điều đó mà đến năm 2017 Cty đã thành công. Chúng tôi đã giải quyết được vấn đề về công nghệ và đảm bảo môi trường.

PV: Trong thời gian bao lâu Thạch cao Đình Vũ có thể xử lý hết được bãi thải gyps của DAP số 1 tại KCN Đình Vũ, Hải Phòng?

Ông Kiều Văn Mát:Đây là một câu hỏi tương đối khó đối với chúng tôi, vì nó không chỉ phụ thuộc vào một doanh nghiệp mà còn cần Chính phủ các Bộ, ngành cùng doanh nghiệp giải quyết. Với thiết bị được lắp đặt ban đầu có công suất 600 nghìn tấn nhưng hiện nay công suất đã đạt đến 1 triệu tấn với thạch cao bột, 800 nghìn tấn với thạch cao nguyên và khả năng tiêu thụ của nhà máy xi măng được triển khai đồng bộ. Công nghệ do chúng tôi làm chủ hoàn toàn chỉ cần lắp đặt bổ sung thiết bị là có thể nâng công suất lên gấp đôi. Cty Đình Vũ đã ký kết tiêu thụ với 15 nhà máy xi măng. Trong quá trình sử dụng hiện nay đang vướng một số vấn đề vì đây là sản phẩm mới, vì vậy các nhà máy xi măng mất rất nhiều thời gian thay đổi công nghệ để chất lượng xi măng đầu ra đảm bảo.

Giá thành, phải đảm bảo có sự cạnh tranh với thạch cao nhập khẩu nếu nhà máy sản xuất đến đâu tiêu thụ hết đến đó thì chỉ trong vòng 3 - 5 năm có khả năng xử lý được hết chất thải của nhà máy DAP 1.

PV: Xin ông cho biết, vấn đề cốt lõi của Thạch cao Đình Vũ hiện nay là gì, khi vẫn còn một số ý kiến nghi ngại về chất lượng sản phẩm thạch cao nhân tạo của Thạch cao Đình Vũ so với thạch cao tự nhiên?

Ông Kiều Văn Mát: Về mặt chất lượng, chúng tôi khẳng định thạch cao nhân tạo hoàn toàn đáp ứng để làm phụ gia cho sản xuất xi măng theo tiêu chuẩn Việt Nam số TCVN:11833/2017. Sản phẩm được Viện VLXD – Bộ Xây dựng cấp chứng chỉ hợp chuẩn, hợp quy. Đối chiếu với các nước trên thế giới, chúng ta đã đáp ứng được những quy chuẩn, thậm chí còn nổi trội hơn. Chúng tôi đã mời các nhà khoa học đến từ Đức, Hàn Quốc phối hợp với các nhà khoa học trong nước tham gia nghiên cứu, triển khai dự án, không chỉ đảm bảo chất lượng ổn định mà còn đảm bảo cả về mặt giá thành. Chúng tôi đang tiếp tục nghiên cứu để chạy công suất lớn và giá thành sẽ tiếp tục giảm. Giá sản phẩm thạch cao nhân tạo thấp hơn 15 – 20% so với giá thạch cao nhập khẩu. Thạch cao nhân tạo là sản phẩm mới chưa từng có ở Việt Nam, nên khi thay đổi, thay thế thạch cao tự nhiên cần có một khoảng thời gian để đảm bảo chất lượng xi măng. Mong muốn của chúng tôi là nâng tỷ lệ lên 50 – 60%. Chúng tôi khẳng định một lần nữa thạch cao của Đình Vũ hoàn toàn đáp ứng được yêu cầu và đảm bảo chất lượng.

PV: Chương trình trực tuyến Đối thoại chính sách của Báo điện tử Xây dựng xin được tạm dừng tại đây. Một lần nữa xin được cảm ơn ông Phạm Văn Bắc, Vụ trưởng Vụ VLXD – Bộ Xây dựng, ông Nguyễn Văn Thanh - Cục trưởng Cục Hóa chất – Bộ Công thương, ông Kiều Văn Mát - Chủ tịch HĐQT Cty CP Thạch cao Đình Vũ đã tham gia Chương trình trực tuyến Đối thoại chính sách của Báo điện tử Xây dựng.

Cảm ơn Quý vị và các bạn. Xin tạm biệt và hẹn gặp lại.

Nguồn: Baoxaydung.com.vn