VINACHEM

Sau khi đạt mức cao kỷ lục trong năm 2022 do ảnh hưởng của chiến tranh Nga-Ucraina, giá phân bón đã đi vào xu hướng giảm trong năm 2023. Tưởng chừng xu hướng giảm giá sẽ tiếp tục trong năm 2024, nhưng những bất ổn ở Biển Đỏ và triển vọng thắt chặt xuất khẩu của Trung Quốc có khả năng sẽ hạn chế dòng thương mại phân bón toàn cầu trong những tháng tới.

Trung Quốc tăng sản lượng phân bón nhưng thắt chặt xuất khẩu

Theo Cục thống kê Trung Quốc, tính đến tháng 11/2023 tổng sản lượng phân bón của quốc gia này đã cao hơn 11% so với sản lượng cả năm trước, đạt gần 5 triệu tấn. Tuy nhiên, mặc dù sản lượng phân bón nội địa tăng nhưng nhiều khách hàng trước đây mua phân bón của Trung Quốc đã phải chuyển sang những nguồn cung ứng khác.

Trong vài năm qua, Trung Quốc thực thi lệnh hạn chế xuất khẩu phân bón và kéo dài thời gian kiểm tra xuất khẩu để duy trì sự ổn định giá trong nước. Những hạn chế đó đã khiến cho quốc gia này trở thành địa chỉ cung ứng không đáng tin cậy đối với những nước châu Á trước đây vẫn dựa vào nguồn cung phân bón của Trung Quốc.

Đặc biệt, lệnh cấm xuất khẩu phân lân của Trung Quốc đã đóng vai trò quan trọng trong việc đẩy giá DAP trên toàn thế giới tăng hơn 26% từ giữa tháng 7/2023. Trung Quốc là nước xuất khẩu phân lân lớn nhất thế giới và cũng là quốc gia cung ứng urê hàng đầu.

Ấn Độ, một trong những quốc gia nhập khẩu phân bón hàng đầu trên thế giới, vẫn tiếp tục mua những lượng phân urê được phép xuất khẩu từ Trung Quốc, nhưng đang ngày càng chuyển hướng sang những nguồn cung ứng khác ở Nga và Trung Đông. Mới đây, một nhà sản xuất phân bón tại Singapore đã công bố hợp tác với hai công ty Nhật Bản để cung ứng amoniăc “xanh” sản xuất tại Ấn Độ sang Nhật Bản.

Tại Malaysia, nước sản xuất dầu cọ hàng đầu thế giới, những công ty nhập khẩu phân lân đang tìm mua ngày càng nhiều phân lân từ Việt Nam và Ai Cập. Các công ty Hàn Quốc cũng đang đàm phán với Việt Nam, Inđônêxia và Arập Xê-út để mua phân bón và phụ gia nhiên liệu.

Mặc dù Cục thống kê Trung Quốc công bố sản lượng phân bón trong nước tháng 11/2023 tăng cao hơn so với cùng kỳ năm trước, khối lượng DAP và MAP xuất khẩu đến thời điểm đó đã giảm 12,5% và 10% tương ứng. Tổng khối lượng xuất khẩu urê trong nửa đầu năm 2024 có khả năng sẽ chỉ tăng nhẹ lên 4 triệu tấn.

Tiêu thụ phân bón ở Braxin giảm

Thời tiết khô hạn ở Braxin trong thời gian qua đã khiến cho nhiều nông dân tại đây trì hoãn mua thêm phân bón cho vụ mùa ngô sắp tới. Công ty sản xuất phân bón Mosaic của Mỹ dự báo sản lượng thu hoạch vụ ngô này của Braxin sẽ giảm 12%, tương đương 12,7 triệu tấn. Vì vậy, Mosaic dự báo lượng nhập khẩu phân kali của Braxin sẽ giảm 4%.

Tiêu thụ phân bón giảm ở một trong những quốc gia xuất khẩu ngô hàng đầu thế giới như Braxin có thể sẽ dẫn đến sự suy giảm giá phân bón trên toàn cầu.

Các công ty sản xuất phân bón và nông hóa cũng đã chuẩn bị cho khả năng sản lượng ngô của Braxin sẽ thấp hơn trong những tháng tới. Hai công ty FMC và Corteva đã giảm giá bán lẻ các sản phẩm nông hóa ở Braxin để tăng lượng bán ra. Cho đến giữa tháng 12/2023, giá bán lẻ phân kali tại đây đã giảm 36% so với năm trước. Hậu quả là các công ty sản xuất phân bón đã phải điều chỉnh lịch sản xuất vào cuối năm trước để giảm sản lượng trong năm 2024.

Công ty Mosaic dự báo doanh số phân kali của mình tại Braxin đến cuối năm 2024 sẽ giảm xuống 2,4-2,6 triệu tấn do thời tiết khô hạn ảnh hưởng bất lợi đến triển vọng sản xuất ngô, doanh số phân lân quý IV/2024 cũng sẽ giảm xuống 1,6-1,8 triệu tấn.
Nhìn chung, những yếu tố bất ổn trong sản xuất ngô những tháng tới tại Braxin sẽ tiếp tục là yếu tố rủi ro đối với các công ty sản xuất phân bón, đồng thời gây áp lực giảm giá phân bón trên toàn cầu.

Những bất ổn ở Biển Đỏ

Trong những ngày đầu xảy ra xung đột trên Biển Đỏ, các sản phẩm phân bón tiếp tục được phép vận chuyển tự do. Nhưng rủi ro vẫn còn đó đối với thị trường urê, do 50% nguồn cung urê xuất khẩu trên toàn cầu bắt nguồn từ khu vực Trung Đông và Bắc Phi.

Khoảng 25% lượng amoniăc xuất khẩu và 14% lượng phân kali xuất khẩu cũng bắt nguồn từ Trung Đông và Bắc Phi. Những nước mua nhiều phân bón từ khu vực này là Ấn Độ, Braxin, các quốc gia thuộc Liên minh Châu âu và Mỹ (với quy mô nhỏ hơn).

Sau khi xung đột xảy ra, những lượng phân bón được xác định cho thị trường Mỹ đã được chuyển hướng đi vòng Mũi Hảo Vọng ở Nam Phi. Công ty Mosaic cho biết, một số công ty nhập khẩu phân bón của Mỹ đã phải chọn tuyến đường vận chuyển xa hơn để tránh rủi ro ở Biển Đỏ.

Giá dầu thô và khí thiên nhiên trên thị trường cũng đã tăng mạnh sau khi lực lượng Houthi ở Yemen bắn tên lửa vào các tàu chở hàng trên Biển Đỏ.

Đây là những rối loạn lớn đầu tiên đối với chuỗi cung ứng quốc tế mà thị trường đã phải trải qua kể từ khi bùng phát dịch COVID-19, sự kiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì an toàn cho các tuyến vận tải thương mại trên thế giới.

Chi phí hậu cần cao hơn do hậu quả của xung đột ở Biển Đỏ sẽ ảnh hưởng đến thị trường năng lượng và phân bón trên thế giới. Thị trường urê sẽ là thị trường đầu tiên nhận thấy những tác động nghiêm trọng của việc chuyển hướng các tuyến đường vận tải biển, vì vậy giá urê có khả năng sẽ tăng cao trong những tháng đầu năm 2024 nếu xung đột ở Biển Đỏ vẫn tiếp diễn.