VINACHEM

Vụ hè thu 2016, Cty CP Phân bón Bình Điền phối hợp với Trung tâm Khuyến nông Quốc gia tổ chức chương trình sản xuất lúa thông minh ứng phó với biến đổi khí hậu, thực hiện tại ĐBSCL.

Chương trình được thực hiện rộng khắp 13 tỉnh, đại diện cho các vùng đất bị xâm nhập mặn - phèn trải dài từ mũi Cà Mau cho đến các tỉnh giáp biên giới Campuchia.

Có 65 nông dân tự nguyện tham gia chương trình với tổng diện tích thực hiện 32,5ha. Vụ hè thu 2016, tình trạng bến đổi khí hậu diễn biến sớm và rất khắc nghiệt. Hạn cũng diễn ra sớm và kéo dài lâu hơn nên nhiều vùng không đủ nước tưới và gieo sạ lúa hè thu; nước mặn thừa cơ xâm nhập sâu hơn và cũng kéo dài lâu hơn. Vì vậy cũng gọi là lúa hè thu nhưng thời vụ các tỉnh gieo sạ cách nhau đến hơn 2 tháng.

Nội dung của chương trình bao gồm các điểm chính là: Chọn thời điểm gieo sạ phù hợp, thông qua theo dõi tình hình mặn và phèn diễn ra trong nước và trong đất, sử dụng phương pháp làm đất và xử lý đất thích hợp, xác định loại và lượng giống gieo sạ cho từng vùng, phương pháp theo dõi và quản lý tiết kiệm nước,thực hiện sử dụng thuốc sâu - bệnh theo phương pháp "4 đúng" và đặc biệt là chọn loại phân phù hợp để làm giảm tác hại của mặn -phèn và tiết giảm số lần bón để giảm tổn thất dinh dưỡng, giảm chi phí lao động nhưng vẫn có năng suất cao, mang lại hiệu quả kinh tế cao như những năm thời tiết thuận lợi.

Trong chương trình này, tất cả 65 nông dân của 13 tỉnh đều được Cty Bình Điền cung cấp đầy đủ cơ số về giống, phân bón, dụng cụ để theo dõi độ mặn và độ pH, tổ chức các đợt tập huấn kỹ thuật và cử cán bộ khoa học kỹ thuật theo sát cùng với các hộ xử lý các tình huống trong suốt thời vụ, biến ruộng đồng thành trường học. Đồng thời các đài truyền hình trung ương và các tỉnh cũng liên tục theo dõi hoạt động của chương trình để đưa tin, phổ biến rộng rãi kinh nghiệm cho nông dân trong vùng và cả nước.

Ngày 17 - 18/10/2016, chương trình đã được tổng kết, đánh giá kết hợp với hội thi nông dân có kiến thức sản xuất lúa thông minh và ứng phó với biến đổi khí hậu giỏi. Tổng kết bình quân từ 65 mô hình của cả 13 tỉnh cho thấy dù biến đổi khí hậu diễn ra khắc nghiệt, nhưng nếu biết áp dụng đúng một phần khoa học kỹ thuật thì trồng lúa hè thu vẫn đạt năng suất khá. Bình quân 65 ruộng đối chứng của nông dân đạt năng suất 5,878 tấn/ha, còn ruộng mô hình do được tuân thủ các biện pháp kỹ thuật tốt hơn, nên năng suất đạt 6,415 tấn/ha, cao hơn ruộng đối chứng là 537kg/ha.

Nguyên nhân chính là do nông dân được huấn luyện tốt hơn. Những bài học rút ra được là:

1/ Không phải sử dụng lượng giống sạ nhiều hơn thì có năng suất cao hơn. Bằng chứng là bình quân 65 hộ sử dụng lượng giống sạ là 141kg/ha, trong lúc chương trình chỉ gieo sạ với lượng giống 80kg/ha, tiết kiệm được 61kg giống/ha. Nếu áp dụng cho diện tích lúa hè thu ở ĐBSCL là 1.650.000ha thì riêng 1 vụ hè thu đã tiết kiệm được 100.650 tấn thóc giống

2/ Không phải cứ bón lượng phân nhiều là có năng suất cao. Bằng chứng là 65 nông dân đã sử dụng bình quân 110kg phân đạm nguyên chất (N), tương đương với 240kg phân ure/ha. Trong lúc đó sử dụng phân Đầu trâu trong mô hình chỉ có 74,5kg đạm nguyên chất (N)/ha, bằng 162kg phân ure/ha, như vậy bón phân Đầu Trâu đã tiết kiệm được 70kg ure/ha. Nếu sử dụng cho cả vụ hè thu ở ĐBSCL thì cũng tiết kiệm được 115.500 tấn phân ure.

Nhận thấy rằng trong các mô hình một số nông dân sử dụng quy trình và loại phân Đầu Trâu ít hơn, nên thiếu lòng tin. Vì vậy một số hộ đã bón thêm phân Đầu Trâu vào ruộng mô hình, làm cho tổng lượng chất dinh dưỡng tăng lên nên đã làm cho số lượng phân trong mô hình tăng lên. Có nông dân trong ruộng đối chứng bón đến 156kg N nguyên chất/ha (bằng 340kg ure/ha). Một sự lãng phí rất đáng kể.
3/ Bài học thứ 3 là do đất bị nhiễm phèn và mặn xâm nhập lâu nên cần xử lý đất để giảm độc tố trước khi xuống giống. Vì vậy trong ruộng mô hình nhờ có bổ sung phân Đầu Trâu mặn - phèn, mà bộ rễ lúa được phát triển khỏe, hút được phân sớm, tăng tính chống chịu của cây lúa lúc còn non, cũng là yếu tố dẫn đến năng suất cao hơn ruộng đối chứng

4/ Nhờ biết kỹ thuật theo dõi độ măn, độ phèn mà xác định thời vụ gieo thích hợp, né tránh được mặn - phèn và tiết giảm vật tư như phân và giống, giảm cả số lần bón mà năng suất vẫn cao nên đã giảm được giá thành 17%. Giảm tiền thuốc trừ sâu trừ bệnh nên lợi nhuận thu lại của mô hình cao hơn đối chứng bình quân là 19% (ruộng đối chứng tiền lời đạt 46,6%, còn ruộng mô hình tiền lời thu được 55,4%).

5/ Trong khi chưa có thể chuyển đổi đươc các chân ruộng trồng lúa kém hiệu quả sang nuôi trồng cây - con khác có hiệu quả kinh tế hơn thì việc cải tiến sản xuất, áp dụng kỹ thuật trọn gói cũng mang lại hiệu quả tốt cho người trồng lúa.

Nguồn: Báo Nông nghiệp