VINACHEM

Xút và clo là những sản phẩm quan trọng đối với cuộc sống của xã hội ngày nay, chúng giúp bảo vệ sức khỏe của con người trong cuộc sống hàng ngày và là những nguyên liệu thiết yếu để sản xuất nhiều sản phẩm công nghiệp. Nhu cầu xút-clo trên toàn thế giới năm 2022 đạt khoảng 100 triệu tấn, trong khi đó tổng giá trị thị trường xút-clo toàn cầu được dự báo sẽ đạt 118 tỉ USD vào năm 2028.

Động lực cho các chu kỳ kinh tế của sản xuất xút-clo là sự phát triển của cân bằng cung cầu. Trong khi nhu cầu xút-clo chịu ảnh hưởng của sự tăng trưởng kinh tế nói chung, nhu cầu clo liên quan chặt chẽ với nhu cầu PVC và các chất dẻo khác cho ngành xây dựng, còn thị trường xút tương quan với hoạt động sản xuất cũng như tiêu thụ hàng hóa.

Nhìn chung, clo thường được tiêu thụ ở gần nơi sản xuất, sản phẩm này không được giao dịch trên thị trường quốc tế và tuân theo các động lực của thị trường khu vực. Trái lại, xút được giao dịch trên thị trường quốc tế bằng những tàu chở hóa chất tải trọng lớn, vì vậy những động lực của thị trường xút trong một khu vực thường tác động đến các khu vực khác. Ví dụ, ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu âu hiện nay đối với thị trường xút châu âu đã lan rộng ra toàn cầu.

Giá năng lượng ở châu âu đã tăng mạnh trong năm 2022 và lên đến mức mà chi phí sản xuất xút-clo cao hơn giá trị của các sản phẩm này. Tuy nhiên, các hợp đồng mua bán clo tại đây thường được ký cho những thời gian dài với giá cố định, vì vậy các nhà sản xuất có thể điều chỉnh giá xút để bù trừ cho chi phí tăng. Giá xút cao hơn ở châu âu đã dẫn đến sự gia tăng giá xút ở các khu vực khác khi các nhà kinh doanh khai thác cơ hội kiếm lời từ sự chênh lệch giá. Đồng thời, tình trạng thiếu tàu chở hàng do nhu cầu tăng cao trong quá trình phục hồi kinh tế năm 2023 và sự rối loạn của những tuyến vận chuyển trong bối cảnh các biện pháp trừng phạt chống Nga càng làm trầm trọng thêm những khó khăn trong hoạt động vận tải trên thế giới. Giá xút đã tăng trên toàn cầu, chênh lệch giá trên các thị trường quốc tế càng tăng thêm do chi phí vận chuyển cao.   

Những thách thức trong bối cảnh suy thoái kinh tế  

Thị trường xút-clo toàn cầu hiện nay đã khác nhiều so với đầu năm 2023. Lãi suất cho vay của các ngân hàng ảnh hưởng đến hoạt động xây dựng và môi trường kinh tế, vì vậy chính sách tài khóa của các nước cũng ảnh hưởng đến nhu cầu clo. Trong năm 2022 và nửa đầu năm 2023, các ngân hàng trung ương trên thế giới liên tục tăng lãi suất nhằm hạ nhiệt lạm phát đang tăng mạnh. Lãi suất cao khiến cho hoạt động xây dựng đình trệ, nhu cầu clo giảm, do đó tỷ lệ vận hành thiết bị của các nhà máy xút-clo giảm theo.

Suy thoái kinh tế đã làm giảm nhu cầu đối với hầu hết các loại hàng hóa ở châu âu. Mặt khác, cước phí vận tải giảm trên toàn cầu trong năm 2022 khiến cho chênh lệch giá xút trên các thị trường quốc tế cũng giảm theo. Hơn nữa, giá xút cao kỷ lục ở châu âu dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng của nhu cầu xút và clo. Nhưng cuối cùng giá năng lượng đã hạ nhiệt, cho phép các nhà sản xuất châu âu cạnh tranh để giành thị phần trên thị trường nội địa và tham gia vào thị trường xuất khẩu mà vẫn duy trì lợi nhuận.

Ngày nay, châu âu không phải là khu vực duy nhất tạo ra thách thức lớn đối với thị trường xút-clo. Quá trình phục hồi kinh tế sau khi mở cửa trở lại ở Trung Quốc đã không dẫn đến sự hồi phục đáng kể của thị trường xút-clo tại đây - thị trường với quy mô lớn nhất thế giới. Nhu cầu xút và clo đã giảm đồng thời, gây áp lực lên biên lợi nhuận của các nhà sản xuất ở các khu vực với chi phí sản xuất cao. Trên thực tế, lợi nhuận của một số nhà sản xuất với chi phí cao tại Trung Quốc đã trở nên âm. Nhiều nhà sản xuất xút-clo trên thế giới đã bắt đầu cắt giảm sản xuất, trừ những nhà sản xuất ở Mỹ - khu vực sản xuất với chi phí thấp.

Hoạt động xây dựng ở Mỹ đã chậm lại, trong khi đó hoạt động sản xuất công nghiệp là động lực cho nhu cầu xút-clo đã được duy trì tốt hơn. Biên lợi nhuận của các nhà sản xuất xút-clo tại Mỹ vẫn giữ ở mức lành mạnh so với các nhà sản xuất ở châu âu và châu Á, một phần do nguồn cung suy yếu đã thúc đẩy giá clo tăng lên những mức cao kỷ lục. Tuy nhiên, suy thoái kinh tế toàn cầu đang bắt đầu tác động đến thị trường clo tại Mỹ, khiến cho cân bằng cung cầu không còn bị thắt chặt như trước.  

Trong bối cảnh những thách thức nói trên, thị trường xút-clo toàn cầu đang tiến gần đến điểm đảo chiều đi lên. Thị trường châu âu và châu Á đã ở đáy hoặc gần đáy của chu kỳ, trong khi thị trường Mỹ đang suy yếu.

Triển vọng đi lên

Tại cuộc họp thường kỳ giữa tháng 12/2023, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã đánh tín hiệu chu kỳ thắt chặt lãi suất sắp kết thúc và việc cắt giảm lãi suất dự kiến sẽ diễn ra trong năm tới. Theo các nhà phân tích, trước dấu hiệu nền kinh tế toàn cầu đang suy yếu và lạm phát có triển vọng hạ nhiệt, nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới cũng sẽ tiến hành cắt giảm lãi suất trong năm 2024. Đây là tín hiệu đáng mừng cho triển vọng tăng trưởng của kinh tế và các ngành sản xuất công nghiệp trên thế giới, trong đó có những ngành sản xuất thiết yếu như sản xuất xút-clo.

Vì vậy, năm 2024 nhiều khả năng sẽ xảy ra tình huống đảo chiều đi lên của thị trường xút-clo toàn cầu. Sau khi nhu cầu ngắn hạn tăng đến mức của công suất hiện tại và công suất đã lập kế hoạch, nhu cầu sẽ tăng nhanh hơn nguồn cung, tạo thành chu kỳ đi lên mới của thị trường.

Với vai trò truyền thống là những nguyên liệu cơ bản và thiết yếu của xã hội, các lĩnh vực sản xuất cũng như tiêu thụ xút-clo sẽ tiếp tục tăng trưởng trong suốt thời gian của chu kỳ đi lên này.