VINACHEM

Bối cảnh kinh tế và chính trịtoàn cầu

Tăng trưởng kinh tế yếu,triển vọng tăngtrưởng không rõ rệt

Tăng trưởng tổng sản phẩm kinh tế (GDP) của thế giới đã giữ ở mức thấp trong năm 2015 và trong năm nay không có nhiều dấu hiệu cho thấy khả năng sẽ hồi phục mạnh. Nhìn chung, hoạt động kinh tế ở các nền kinh tế phát triển đã suy yếu đến cuối năm 2015 và những căng thẳng ở một số nền kinh tế mới nổi vẫn có dấu hiệu sẽ tiếp diễn.

Theo dự báo của các công ty phân tích thị trường, tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ chậm lại, đạt 4%/năm vào cuối thập niên, trong khi đó các nền kinh tế phát triển sẽ chỉ tăng trưởng 2%/năm, còn các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển sẽ tăng trưởng khoảng 5%/năm. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc sẽ ổn định ở mức khoảng 6%/năm, trong khi tốc độ tăng trưởng kinh tế của Ấn Độ sẽ đạt gần 8%/năm, nhưng kinh tế các nước Đông Nam Á và các nước tiểu vùng Sahara châu Phi được dự báo sẽ chỉ tăng trưởng trên 5%/năm.

Trên thị trường nhiên liệu, sau khi hồi phục nhẹ vào giữa năm 2015 giá dầu mỏ đã tiếp tục giảm cho đến tháng 1-2016 và xuống mức thấp nhất kể từ tháng 2-2004. Giá dầu mỏ thấp đã tạo điều kiện cho ngân hàng trung ương tại nhiều quốc gia thực hiện các chính sách hỗ trợ tài chính và giảm lãi suất. Vì vậy, rủi ro thiểu phát đang hiện hữu ở nhiều nước trên thế giới.

Sau khi đồng đôla Mỹ đã tăng giá mạnh so với phần lớn tiền tệ của các nước phát triển và đang phát triển (ngoại trừ đồng nhân dân tệ của Trung Quốc), giá trị của phần lớn các đồng tiền trên thế giới có xu hướng hồi phục trở lại trong 12 tháng qua, tuy nhiên vẫn duy trì ở mức thấp. Đồng tiền của các quốc gia như Nga, Ukraina, Braxin và Achentina đã phải chịu ảnh hưởng những nặng nề nhất trong các cơn bão tài chính tiền tệ trên thế giới thời gian qua.

Cácchính sách ảnh hưởng đến thị trườngphân bón

Những phát triển quan trọng về mặt chính sách ảnh hưởng đến thị trường phân bón đã diễn ra trong thời gian gần đây ở Trung Quốc, Ấn Độ, Liên minh Châu âu, Achentina và khu vực Tiểu Sahara châu Phi.

Tại Trung Quốc, chính sách “Tăng trưởng ở mức 0” đã thực hiện trong năm 2015 của chính phủ nước này sẽ kìm hãm sự phát triển của nhu cầu phân bón ở mức 1%/năm trong thời gian 2015-2020. Chính sách này củng cố xu hướng tăng trưởng chậm đã được quan sát thấy đối với phân đạm và phân lân từ đầu thập niên nay. Hơn nữa, từ tháng 9-2015 chính phủ Trung Quốc đã áp dụng mức thuế giá trị gia tăng (VAT) 13% lên doanh số phân bón, mặc dù tác động của biện pháp này đối với nhu cầu phân bón nội địa hiện vẫn chưa rõ ràng.

Mới đây, Trung Quốc đã quyết định kết thúc chính sách dự trữ ngô. Trong thời gian tới, hậu quả của nó sẽ là việc diện tích canh tác ngô giảm để nhường chỗ cho đậu nành.

Tại Ấn Độ, trong 12 tháng qua đã không có thêm phát triển quan trọng nào đối với chế độ trợ giá phân bón của chính phủ. Mức giá bán lẻ tối đa đối với phân urê vẫn duy trì ở mức ổn định, trong khi đó trợ giá cho các loại phân đạm và phân lân đã được điều chỉnh giảm, còn trợ giá cho phân bón chứa lưu huỳnh tăng, nhưng trợ giá cho phân kali giữ nguyên không thay đổi. Với mục tiêu thay thế chế độ trợ giá trước đây là trợ giá thông qua ngành sản xuất phân bón, hiện nay Ấn Độ đang thử nghiệm chế độ trợ giá trực tiếp cho người nông dân ở quy mô pilot.

Liên minh Châu âu mới đây đã thực hiện “Chiến lược kinh tế quay vòng”, chính sách này dự kiến sẽ góp phần khép kín vòng tuần hoàn trong chu kỳ sống của sản phẩm nhờ tăng cường các hoạt động tái chế và tái sử dụng. Chiến lược mới này cũng sẽ được áp dụng cho ngành sản xuất phân bón, với những biện pháp khuyến khích tái chế và tái sử dụng các nguồn chất dinh dưỡng hữu cơ khác nhau.

Tại châu Mỹ, nông dân Achentina dự kiến sẽ được hưởng lợi nhiều hơn nhờ chính sách xuất khẩu ngũ cốc mới, được thông qua sau kỳ bầu cử Tổng thống cuối năm 2015. Chính sách này sẽ loại bỏ hoặc giảm quota và thuế xuất khẩu đối với ngũ cốc và đậu nành.

Tại châu Phi, nhiều quốc gia xuất khẩu dầu mỏ và khoáng sản ở Tiểu vùng Sahara đang chịu tác động nặng nề của việc giá hàng hóa giảm mạnh, điều đó ảnh hưởng đến khả năng của họ trong việc tài trợ cho các chế độ trợ cấp phân bón.

Sản xuấtnông nghiệptrên thế giới

Dự trữ ngũ cốctoàn cầu duy trì ởmức khá trong niên vụ2016/2017

Giá nông sản thấp và thời tiết bất lợi đã ảnh hưởng đến vụ mùa ngũ cốc 2015/2016 trên thế giới. Theo dự báo của các chuyên gia nông nghiệp, sản lượng thu hoạch năm nay sẽ thấp hơn vụ mùa kỷ lục 2014/2015. Yếu tố chính dẫn đến tình hình này là sự suy giảm của sản lượng ngũ cốc hạt thô, trong khi đó sản lượng lúa gạo chỉ suy giảm không nhiều và đã được bù đắp nhờ sự tăng nhẹ của sản lượng lúa mì. Do nhu cầu ngũ cốc trên toàn cầu gần như giữ nguyên không thay đổi trong niên vụ này, dự trữ ngũ cốc toàn cầu vẫn duy trì ở mức cao. Dưới áp lực đó, giá lúa mì và ngô trên thị trường quốc tế đã tiếp tục giảm. Tuy nhiên, giá gạo đã tăng nhẹ từ đầu năm 2016 do ảnh hưởng của El Nino đối với niên vụ 2015/2016.

Hiện đã có những dự báo ban đầu khác nhau về triển vọng niên vụ 2016/2017, nhưng cũng có những dấu hiệu cho thấy sản lượng ngũ cốc toàn cầu sẽ ổn định hoặc cao hơn không nhiều so với niên vụ trước. Mặc dù giá bán thấp, sản lượng ngũ cốc thô được dự kiến sẽ tăng nhờ thời tiết thuận lợi và lợi nhuận tương đối cao so với các loại cây trồng cạnh tranh khác.

Sản lượng lúa gạo trên thế giới được dự kiến sẽ hồi phục sau khi El Nino kết thúc vào giữa năm 2016. Trái lại, thu hoạch lúa mì dự báo sẽ thấp hơn so với niên vụ kỷ lục 2015/2016 do cả diện tích canh tác và sản lượng đều giảm. Nhu cầu tiêu thụ ngũ cốc toàn cầu dự kiến sẽ tăng nhẹ trong thời gian 2016/2017, chủ yếu là nhờ nhu cầu ngũ cốc thô tăng do nhu cầu thức ăn gia súc tăng. Những dự báo ban đầu cũng cho thấy dự trữ ngũ cốc toàn cầu sẽ đạt mức tương đối khá vào cuối mùa thu hoạch. Vì vậy, tỷ lệ giữa dự trữ và tiêu thụ các loại ngũ cốc chính trên toàn cầu sẽ duy trì ở mức tương đối cao, nhờ đó hạn chế khả năng giá ngũ cốc tăng mạnh trong thời gian 2016/2017.

Giá bông được dự báo sẽ duy trì ở mức thấp do sản lượng tăng và Trung Quốc cũng có kế hoạch bán ra một phần dự trữ chiến lược quan trọng của mình. Trong khi đó, giá bơ sữa cũng phải chịu áp lực do nguồn cung dồi dào và giá thịt đã ổn định ở những mức thấp. Trái lại, giá hạt lấy dầu và mía đường trên thị trường quốc tế đã hồi phục một phần vào đầu năm 2016, dự kiến giá các nông sản này sẽ tiếp tục củng cố trong niên vụ 2016/2017 nhờ dự trữ giảm.

Sản xuất nông nghiệp sẽ tăngtrưởng chậm lại trong trung hạn

Những dự báo về sự tăng trưởng chậm lại của dân số cũng như kinh tế trong vài năm tới đã dẫn đến dự báo về sự gia tăng thấp hơn của nhu cầu toàn cầu đối với hàng hóa nông nghiệp so với thập niên trước.

Nhu cầu sử dụng làm thức ăn gia súc sẽ thúc đẩy tiêu thụ ngũ cốc và hạt lấy dầu, do nhu cầu thịt và các sản phẩm bơ sữa vẫn tiếp tục tăng tại các nước đang phát triển. Tuy nhiên, tăng trưởng nhu cầu trong các ứng dụng công nghiệp - động lực quan trọng cho nhu cầu ngũ cốc trong thập niên qua - dự kiến sẽ chỉ duy trì ở mức vừa phải.

Trong những năm tới, sản xuất nông nghiệp sẽ tăng trưởng với tốc độ chậm hơn, chủ yếu là nhờ năng suất thu hoạch cao hơn. Nhưng những khích lệ cho việc mở diện tích canh tác sẽ giữ ở mức hạn chế, ngoại trừ tại Nam Mỹ. Trong khi đó, sản lượng ngô và đậu nành được dự báo sẽ tăng trưởng nhanh hơn sản lượng lúa mì và gạo nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của lĩnh vực chăn nuôi gia súc.

Dự trữ nông sản toàn cầu cũng như cân đối giữa dự trữ và tiêu thụ đối với phần lớn các mặt hàng nông sản được dự báo sẽ giảm trong vài năm tới, nhờ đó sẽ hỗ trợ cho giá nông sản tăng dần. Tuy nhiên, dự trữ nông sản vẫn cần phải được duy trì ở mức thích hợp và giá sẽ không quay trở lại những mức đỉnh cao như trong các năm qua.

Nhu cầuphân bón

Nhu cầuphân bóndự kiến sẽhồi phục trongniên vụ 2016/2017

Trong bối cảnh suy giảm kinh tế ở nhiều nền kinh tế mới nổi và đang phát triển cũng như giá phần lớn các mặt hàng nông sản trên thị trường quốc tế thấp một cách dai dẳng, đồng thời tình trạng khô hạn diễn ra ở khắp các nước Nam Á, Đông Nam Á, châu Mỹ La tinh và châu Phi, nhu cầu phân bón thế giới dự kiến sẽ giảm 1% trong niên vụ 2015/2016, xuống còn 181 triệu tấn chất dinh dưỡng.

Mức sụt giảm nhu cầu đối với cả ba chất dinh dưỡng chính gần tương đương nhau: giảm 1,0% đối với phân đạm (xuống còn 108 triệu tấn), giảm 1,0% đối với phân lân (xuống còn 41 triệu tấn) và giảm 0,8% đối với phân kali (xuống còn 31 triệu tấn).

Theo một báo cáo mới công bố trong Hội nghị thường niên của Hiệp hội Phân bón quốc tế (IFA) tháng 6-2016 tại Mátxcơva (Nga), các chuyên gia IFA dự báo tổng nhu cầu phân bón trong niên vụ 2015/2016 sẽ hồi phục ở ba khu vực mà nhu cầu đã giảm trong niên vụ trước: Đông Âu (cùng với Trung Á), Tây Á và Bắc Mỹ.

Ở những nơi khác trên thế giới, nhu cầu phân bón được dự báo sẽ giảm. Sự sụt giảm mạnh nhất có khả năng sẽ xảy ra tại châu Mỹ La tinh, phản ánh tình hình kinh tế, chính trị và thời tiết bất lợi ở Braxin cũng như Achentina. Nhu cầu phân bón của châu Phi bị ảnh hưởng nặng nề trước tác động lan rộng của El Nino và tình trạng cắt giảm ngân sách trợ giá phân bón ở một số quốc gia. Mưa mùa kém ở Nam Á đã ảnh hưởng mạnh đến niên vụ đông 2015/2016. Ở những nơi khác trên thế giới, sự sụt giảm nhu cầu phân bón sẽ ở mức nhẹ nhàng hơn.

Trong bối cảnh điều kiện thị trường, thời tiết cũng như tình hình chính trị và kinh tế được cải thiện nhẹ, triển vọng nhu cầu phân bón đối với niên vụ 2016/2017 đã trở nên lạc quan hơn. Nhu cầu phân bón toàn cầu trong niên vụ 2016/2017 dự kiến sẽ hồi phục 2,9%, đạt mức 186 triệu tấn. Trong đó, nhu cầu đối với cả ba chất dinh dưỡng chính đều tăng tương đương như nhau: nhu cầu phân đạm tăng 3,0% (đạt 111 triệu tấn), phân lân tăng 3,0% (đạt 42 triệu tấn), nhu cầu phân kali tăng 2,3 % (đạt 33 triệu tấn).

Nhu cầu phân bón ở Bắc Mỹ sẽ giữ nguyên, hầu như không thay đổi , nhưng sẽ tăng ở các khu vực khác. Theo dự báo của các chuyên gia IFA, nhu cầu phân bón ở khu vực Đông Âu (cùng với Trung Á) chắc chắn sẽ tăng do xuất khẩu ngũ cốc dự kiến sẽ được hưởng lợi nhờ sự suy yếu của các đồng tiền trong khu vực. Nhờ triển vọng mưa mùa trở về mức bình thường, nhu cầu phân bón ở Nam Á sẽ hồi phục hoàn toàn từ tình trạng suy giảm mạnh trong niên vụ 2015/2016. Nhờ những thay đổi chính trị mới đây ở Achentina, nhu cầu phân bón cũng sẽ hồi phục một cách chắc chắn ở châu Mỹ La tinh, nhưng nhìn chung sẽ không hồi phục hoàn toàn do tình trạng suy thoái kinh tế kéo dài ở Braxin. Nhu cầu phân bón ở các khu vực còn lại trên thế giới sẽ tăng ở mức thấp hơn.

Nhu cầuphân bóntoàn cầu sẽ ởmứcdưới 200 triệu tấn trongniên vụ 2020/2021.

Triển vọng nông nghiệp trong trung hạn cho thấy cung cầu trên thị trường phân bón sẽ có tình trạng căng thẳng nhẹ nếu thời tiết duy trì ở mức trung bình như các năm qua.

Do không có những thay đổi lớn về chính trị hoặc chính sách ở các thị trường tiêu thụ phân bón quan trọng, bối cảnh hiện nay sẽ hỗ trợ sự tăng trưởng nhu cầu phân bón ở mức vừa phải trong những năm tới. Theo một kịch bản dự báo cơ bản của các chuyên gia IFA, nhu cầu phân bón toàn cầu sẽ tăng trung bình 1,6%/năm trong thời gian từ 2015/2016 đến 2020/2021. Tổng nhu cầu phân bón toàn cầu dự kiến sẽ đạt 199 triệu tấn vào cuối chu kỳ đó. Trong đó, nhu cầu phân kali sẽ tăng vững ở mức 2,3%/năm, đạt 37 triệu tấn, nhu cầu phân lân sẽ tăng vừa phải hơn ở mức 1,7%/năm, đạt 45 triệu tấn, còn nhu cầu phân đạm sẽ tiếp tục tăng chậm lại, xuống mức 1,2%/năm, đạt 117 triệu tấn.

Xu hướng cân đối lại tỷ lệ N:P:K như trên phản ánh việc người nông dân đã chấp nhận và áp dụng các phương thức quản lý phân bón tốt hơn.

Khu vực sẽ đạt tốc độ tăng trưởng cao nhất của nhu cầu phân bón là châu Phi (3,6%/năm). Nhu cầu phân bón cũng sẽ tăng vững ở châu Mỹ La tinh (2,9%/năm), Nam Á (2,9%/năm) và Đông Âu (cùng với Trung Á) (2,8%/năm).

Châu Mỹ La tinh sẽ được hưởng lợi nhờ lợi thế cạnh tranh của Braxin và Achentina trên thị trường đậu nành, ngô và mía đường toàn cầu. Tương tự, khu vực Đông Âu (cùng với Trung Á) sẽ có tiềm năng tăng thị phần trong giao dịch ngũ cốc toàn cầu. Nhu cầu phân bón ở Nam Á chịu ảnh hưởng đặc biệt mạnh của các chế độ trợ giá phân bón mà sự phát triển của chúng rất khó dự báo. Do đó, dự báo nhu cầu đối với khu vực này thường có độ chắc chắn không cao. Tại Đông Á, sự tăng trưởng của nhu cầu phân bón được dự báo sẽ tiếp tục chậm lại, xuống còn 0,9%/năm, do nhu cầu phân đạm và phân lân của Trung Quốc có khả năng sẽ đạt đến mức ổn định vào niên vụ 2020/2021.

Nhu cầu phân bón ở các nước phát triển được dự báo sẽ tăng nhẹ, trong đó nhu cầu của khu vực châu Đại dương sẽ tăng mạnh hơn.

Trong tình trạng nhu cầu phân đạm và phân lân ở Trung Quốc đã chững lại, khoảng một nửa thị trường phân bón thế giới có thể được coi là những thị trường đã “chín muồi”.

Về mặt khối lượng, Nam Á, Đông Á và châu Mỹ La tinh sẽ chiếm 33%, 22% và 22% tương ứng trong mức tăng toàn cầu của tổng nhu cầu phân bón 5 năm tới.