VINACHEM

Xu hướng hồi phục  Theo ước tính của Hiệp hội Phân bón quốc tế (IFA), tiêu thụ phân bón trên toàn thế giới trong năm 2023 tăng 4%, đạt mức 192,5 triệu tấn, thấp hơn mức kỷ lục 200,2 triệu tấn đã đạt được trong năm 2020.

Tiêu thụ phân lân trên thế giới năm 2023 ước tính tăng 5%, đạt 46 triệu tấn. Trong những báo cáo trước đó, IFA dự báo tiêu thụ cả 3 loại phân bón N, P và K sẽ bằng hoặc vượt mức năm 2019 nhưng thấp hơn mức kỷ lục của năm 2020.

Nguồn cung phân bón trên thế giới đã tăng trong những năm gần đây. Theo ước tính của IFA, sản lượng axit phốtphoric năm 2023 tăng 2%, đạt 84,8 triệu tấn, sau khi trải qua năm 2021 đầy thách thức với giá phân bón tăng mạnh trên toàn cầu.

Tiêu thụ phân bón trên toàn cầu những năm gần đây đã giảm do giá cao. Theo đánh giá của Ngân hàng Rabobank (nhà cung cấp dịch vụ tài chính và ngân hàng đa quốc gia với trụ sở tại Hà Lan), thị trường phân bón năm 2023 ổn định hơn nhiều so với năm 2022, lượng tiêu thụ phân bón toàn cầu năm 2023 tăng 3% sau khi giảm 7% trong năm 2022.

đối với triển vọng năm 2024, Ngân hàng Rabobank dự báo tổng lượng tiêu thụ phân bón toàn cầu sẽ tăng 5% nhờ giá bán thấp hơn và nguồn cung được cải thiện.

Ngân hàng Rabobank dự báo tiêu thụ phân lân toàn cầu năm 2024 sẽ đạt 35,2 triệu tấn, trong khi đó sản lượng phân lân sẽ đạt 35,3 triệu tấn, tạo ra một thị trường khá cân đối.

Nguồn cung từ Trung Quốc

Giá phân lân đã giảm trong cả năm 2023, giúp tăng nhu cầu và mức tiêu thụ loại phân bón này trên thế giới.

Nguồn cung được cải thiện trong năm 2023 cũng đã giúp tạo ra cân bằng trên thị trường. Tổng khối lượng xuất khẩu phân lân trên thế giới trong nửa đầu năm 2023 cao hơn gần 20% so với cùng kỳ năm 2022.

Nguồn cung cho thị trường đã được hỗ trợ nhờ sự gia tăng xuất khẩu của Trung Quốc. Trong nửa đầu năm 2023, xuất khẩu MAP/DAP của Trung Quốc đã tăng 54%, từ 2,17 triệu tấn lên 3,33 triệu tấn. Tuy lượng xuất khẩu này thấp hơn 8% so với mức trung bình 5 năm, nhưng nguồn cung bổ sung đã đóng vai trò quan trọng trong việc giảm giá phân lân trên thế giới trong năm 2023. Theo ước tính của Ngân hàng Rabobank, giá MAP/DAP đã giảm 30% trong thời gian từ tháng 1/2023 đến 7/2023.

Theo Công ty phân tích thị trường CRU tại New York (Mỹ), thị trường phân lân toàn cầu hiện nay đã trở nên cân đối hơn so với một số năm trước.

Việc Trung Quốc cung ứng nhiều phân bón hơn ra thị trường thế giới là một xu hướng phát triển quan trọng và sẽ là yếu tố có ảnh hưởng lớn đến thị trường trong năm 2024. Năm 2021, Trung Quốc xuất khẩu 10 triệu tấn MAP/DAP, nhưng năm 2022 lượng xuất khẩu này giảm xuống 5,5 triệu tấn. Ước tính, khối lượng xuất khẩu MAP/DAP của Trung Quốc trong năm 2023 đạt gần 6 triệu tấn.

Chính phủ Trung Quốc đặc biệt nhạy cảm đối với giá xuất khẩu phân lân, vì vậy trong vài năm trước đã đặt ra nhiều cản trở để hạn chế xuất khẩu. Nhiều khả năng khối lượng xuất khẩu MAP/DAP của Trung Quốc trong năm 2024 cũng sẽ đạt mức như năm 2023. Trung Quốc vẫn tiếp tục đóng vai trò quan trọng trên thị trường phân lân toàn cầu.

Ngân hàng Rabobank cho rằng giá phân lân trên thị trường trong những tháng đầu năm 2024 vẫn đi theo xu hướng tích cực. Những dấu hiệu hiện nay cho thấy, môi trường giá đang ổn định và xu hướng này sẽ tiếp tục trong những tháng tới.

Cuộc chiến về thuế nhập khẩu

Một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến triển vọng thị trường phân lân năm 2024 tại Mỹ là vụ kiện kéo dài bất tận về thuế đối kháng trong xuất khẩu phân lân vào Mỹ từ Nga và Marốc. Vụ kiện này đã kéo dài hơn 2 năm rưỡi.

Mùa xuân 2021, Ủy ban Thương mại quốc tế (ITC) của Mỹ đã áp thuế 19,97% lên phân lân nhập khẩu từ Tập đoàn OCI của Marốc. Hơn nữa, thuế nhập khẩu ở mức 9,19% cũng được áp lên nhà sản xuất phân lân PhosAgro của Nga.  

Những quy định về thuế nhập khẩu đã làm cho giá phân lân càng trở nên đắt hơn đối với nông dân Mỹ. Đó lại vào thời điểm giá bán lẻ phân bón đang tăng mạnh do các vấn đề về nguồn cung toàn cầu trong năm 2021.

Đầu tháng 11/2023, Bộ Thương mại Mỹ đã giảm thuế nhập khẩu phân lân từ Marốc xuống 2,12%, trong khi đó tăng thuế nhập khẩu đối với Công ty PhosAgro của Nga lên 28,5%.

Về dài hạn, thuế nhập khẩu sẽ có lợi cho các nhà sản xuất phân lân của Mỹ, tuy làm cho phân lân trở nên đắt hơn đối với nông dân Mỹ.