VINACHEM

Các doanh nghiệp sản xuất phân đạm đang lo ế sản phẩm, bởinăng lực sản xuất trong nước đã vượt nhu cầu, trong khi lượng phân đạm nhậpkhẩu lại không hề nhỏ.

E ngại phân bón nhập khẩu theo đường tiểu ngạch

Với 4 nhà máy phân đạm hiện có, năng lực sản xuất mặt hàngnày trong nước đã đạt hơn 2,2 triệu tấn/năm. So với nhu cầu sử dụng cho nôngnghiệp ở mức 2 triệu tấn phân đạm/năm, cung trong nước đã vượt cầu. Tuy vậy,vẫn có lượng phân đạm không nhỏ đang được nhập khẩu vào Việt Nam.

Theo đánh giá mới đây của Bộ Công thương, năm 2013, cókhoảng 800.000 tấn phân đạm được nhập khẩu vào Việt Nam, trong đó có tới737.000 tấn đến từ Trung Quốc, chiếm tới 92%.

Do lượng phân bón nhập khẩu năm 2013 lớn, nên lượng phân đạmtồn kho của các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Nhà máy Đạm HàBắc và Nhà máy Đạm Ninh Bình) và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Nhà máy Đạm Phú Mỹvà Nhà máy Đạm Cà Mau) vẫn ở mức cao.

Đại diện Cục Hóa chất (Bộ Công thương) cho biết, hết quýI/2014, giá phân bón thế giới có xu hướng giảm do nguồn cung dồi dào. Giá chàobán phân đạm tại Ukrainelà 310-316 USD/tấn, FOB; giá tại Trung Quốc là 295-307 USD/tấn, FOB, Mức giánày giảm 30-40 USD/tấn so với đầu năm và giảm 80-110 USD/tấn so với cùng kỳ năm2013. Giá phân bón tại Trung Quốc có xu hướng giảm mạnh hơn các thị trườngkhác, do nguồn cung dồi dào và lượng tồn kho lớn.

“Nhiều dự báo cho thấy, tình trạng cung phân đạm vượt cầu ởTrung Quốc có thể kéo dài tới năm 2017. Điều này là do giai đoạn 2013-2017,trên thế giới sẽ có thêm 55 nhà máy sản xuất phân đạm mới đi vào hoạt động,trong đó có 20 nhà máy tại Trung Quốc. Hiện tại, năng lực sản xuất phân đạm củacác nhà máy tại Trung Quốc là 71 triệu tấn, trong khi nhu cầu chỉ khoảng 52triệu tấn”, đại diện Cục Hóa chất nhận xét.

Với thực tế dư thừa nguồn cung phân bón từ Trung Quốc (thịtrường lớn nhất thế giới), các nhà sản xuất phân bón của Việt Nam e ngại, TrungQuốc sẽ có những khuyến khích mạnh để giảm lượng phân bón tồn kho.

Hiện Bộ Công thương cũng đang nghiên cứu việc hạn chế hoặctạm dừng nhập khẩu biên mậu (qua các cửa khẩu phụ, lối mở biên giới) với cácloại phân bón mà trong nước đã sản xuất đáp ứng đủ nhu cầu, như đạm hay NPKtheo từng thời điểm, phụ thuộc vào tình hình sản xuất và nhu cầu trong nước.

Ông Cao Hoài Dương, Tổng giám đốc Tổng công ty Phân bón vàHóa chất dầu khí (PVFCCo), đơn vị quản lý Nhà máy Đạm Phú Mỹ (có công suất800.000 tấn/năm) cho biết, phần lớn phân đạm nhập khẩu từ Trung Quốc về theođường tiểu ngạch, chứ không phải chính ngạch. Bởi vậy, nếu áp dụng biện pháptăng thuế để hạn chế phân đạm nhập khẩu cũng không có ý nghĩa.

Vật lộn với bài toán hiệu quả

Song ngay cả khi chặn được nguồn nhập khẩu, thì việc pháthuy hiệu quả của các nhà máy sản xuất phân đạm tại Việt Namcũng đứng trước những thách thức không nhỏ.

Theo ước tính, năm 2014, nhu cầu phân đạm cả nước vẫn ở mức2 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, năng lực sản xuất trong nước vẫn tiếp tục tăng.Ngoài năng lực sản xuất 2,23 triệu tấn hiện có, Dự án Mở rộng Nhà máy Đạm HàBắc sẽ hoàn thành trong cuối năm 2014, tiếp tục tăng thêm 500.000 tấn phân đạmnữa.

Tới hết tháng 4/2014, lượng tồn kho phân đạm của Tập đoànHóa chất Việt Nam đã là 130.000 tấn.

Cũng có thực tế nữa là, Nhà máy Đạm Ninh Bình mới đi vàohoạt động vào cuối năm 2012, nên các chi phí khấu hao, lãi vay chiếm tỷ trọnglớn trong giá thành sản phẩm. Chi phí về than để sản xuất đạm tại đây cũng caohơn nhiều so với các tính toán trong dự án đầu tư trình Chính phủ vào tháng2/2007, trong khi giá bán phân đạm thay đổi không nhiều. Cụ thể, giá than tăngtừ 119% đến 129%, trong khi giá phân đạm chỉ tăng 11,7%, khiến nhà sản xuất nàybị lỗ trong năm 2013 và quý I/2014.

Tại hai nhà máy Đạm Phú Mỹ và Đạm Cà Mau, từ ngày 1/4/2014,giá khí đầu vào cũng đã được điều chỉnh tăng so với trước đó. Mức giá khí mớicủa Đạm Phú Mỹ là 7,4 USD/triệu BTU, tăng 12% so với mức giá cũ. Tại Nhà máyĐạm Cà Mau, phương án giá khí mới vẫn chưa được chốt, bởi còn liên quan đếnhiệu quả sản xuất của năm 2014 và chuẩn bị cho phương án cổ phần hóa.